لوح وقلم

 

1. آخوندک شبح



این یک برگ است یا آخوندک؟ بسیاری از مردم قطعا می گویند برگ، حتی اگر آن را در حال حرکت ببینند. این گونه های کوچک آخوندک را می توان در سراسر آفریقا پیدا کرد. آنها بسیار کوچک هستند و تا 2 اینچ رشد میکنند و در رنگ های مختلف یافت می شوند. اکثر نقاط بدن آنها مانند برگ های خشک است و تا 2 سال عمر میکنند.


2. گیاه سبز قیفی



تورپدو باگ نیز نامیده می شود و نام علمی این حشره Siphanta acuta است. این حشره زیبا، از گیاهان تغذیه می کند و به نظر می رسد مثل یک برگ است. هنگامی که آنها در حال استراحت هستند، بال سبز خود را به دور خود می گیرند و بیشتر شبیه یک سقف شیب دار می شوند. آنها کوچک هستند با طول متوسط 15 میلی متر از حشرات بومی استرالیا هستند اما هم اکنون در هاوایی و نیوزیلند نیز یافت می شوند.


3. استیک



این حشرات بسیار شبیه به چوب هستند. آنها در واقع بیشتر شبیه آکالیپتوس می باشند و منبع اصلی تغذه آنها نیز درخت اکالیپتوس است. بدن آنها بلند و باریک، اما می توانند پرواز کنند. تا 18 سانتی متر رشد می کنند و بومی قسمت جنوبی استرالیا هستند. جنگل های نیوساوت ولز و ویکتوریا خانه آنها را ساخته اند اما در بسیاری از مکان های نزدیک به آب یافت می شوند.


4. اژدهای دریایی برگ دار



این ماهی متعلق به خانواده اسب دریایی است. در زیر آب آنها مانند جلبک دریایی شناور به نظر می رسند. این ها در واقع اعضای بدنش است که بسیار شبیه برگ است که به راحتی برای ترکیب شدن با محیط زیست خود از آنها استفاده می کند. اما چیزی که آنها برای حرکت از آنها استفاده می کند باله هایش است که بسیار شفاف هستند که به سختی قابل دیدن هستند.


5. آخوندک گل شیطان



یکی دیگر از آخوندک ها است که می تواند از گیاهان به صورت بسیار طبیعی تقلید کند. این آخوندگ رنگارنگ و بسیار زیبا، پادشاه آخوندک ها نامیده می شود. با باله های دوست داشتنی و رنگ های مختلف بدنش، به آسانی آن را با یک گل اشتباه می گیرید. آخوندک های زیادی هستند که از گل ها و برگ ها تقلید می کنند اما این گونه خاص در این کار بسیار ماهر است.


6. اژدهای برگی دریا



یکی دیگر از بستگان اسب دریایی است و اژدهای برگی دریا نامیده می شود. اگر چه این حیوان چندان عجیب و غریب به نظر نمی رسد اما به راحتی می تواند در میان جلبک های کف دریا، به دلیل شکل بدنش مانند یک برگ پنهان بشود. آنها بومی سواحل جنوبی استرالیا هستند و می توانند در آبهای بین 3 تا 50 متر زندگی کرده و از زئوپلانکتون های کوچک تغدیه می کنند.


7. مارمولک دم برگی



این مارمولک به طور عمده در ماداگاسکار یافت می شود. دمی بسیار شبیه برگ دارد و این نکته بسیار جالب در مورد این مارمولک دم تخت است. این خصوصیت به آنها کمک می کند به راحتی پنهان شوند و شکار کنند.


8. قورباغه ماهی



یکی از حیوانات دریایی شناخته شده که برای پیدا کردن غذا و محافظت از دست شکارچیان به راحتی خود را مخفی می کند. بسیاری اوقات قورباغه ماهی مانند سنگ یا مرجان ها هست و گاهی به شکل اسفنج ها در می آید.


9. عقرب ماهی برگی



این یکی دیگر از حیوانات دریایی است که از برگهای مرده تقلید می کند. آنها این کار را برای گرفتن طعمه های خود انجام می دهند و تحت جریان آب حرکت می کنند و طعمه ها با این فرض که عقرب ماهی فقط یک گیاه بی ضرر است به آن نزدیک می شوند و بی اطلاع هستند که آنها در حال نزدیک شدن به نابودی اند.


10. لاک پشت شرقی



آنها بومی استرالیا هستند و بیشتر در باتلاق های آب شیرین، سدها و دریاچه ها یافت می شوند. بر روی لاک آنها جلبک ها رشد می کنند و هنگامی که در حال حرکت هستند از نگاه بسیاری مانند سنگ به نظر می رسند و باعث فرار شکارچیان و حتی انسان ها با نیت بد می شوند.

 فصـل افـول طبیـعت و طلـوع شهـرها

فصل ها هر کدام علامت ها و نشانه های خاص خود را دارند؛ سفیدی برف، سبزی بهار و گرمای تابستان. زمستان؛ آدمک های سفید برفی، بهار؛ شکوفه هایش و تابستان با دریا و تعطیلاتش اما پاییز نشانه های عجیب تری دارد، نشانه ای وابسته به صدا و رنگ.

شاید بهار را هم بتوان با صدای پرنده ها توصیف کرد و زمستان را با صدای سوز و توفان سرما، اما پاییز است و صدای خش خش برگ های زیر پا. پاییز است و رنگ زرد و سرخ برگ ها. کسی از بهار بد نمی گوید، زمستان بجز سرمایش آن هم برای سرمایی ها و بی خانمان ها خبری ناگوار ندارد. تابستان هم که همه شادی است و غوغای آفتاب. در این میان اما خزان پرقدرت است و جز عشق و نفرت، حسی میانه و خنثی نمی آفریند. عشاق عاشق پاییزند و شکست خورد ه های عشق در پاییز دلگیرند و افسرده. پاییز یا افسرده می کند یا آرام؛ یا دعوت به قدم زدن طولانی می کند یا وادار به خانه نشینی مدام؛ یا حبس یا آزادی!

خزان در ترانه های عاشقانه فراوان توصیف و در سروده های سیاسی هم به تلخی از آن یاد شده است. پاییز ابهام طبیعت و بیشتر از همیشه اثبات کننده این اصل است که لذت و رنج چیزی در درون ماست. می توانیم از زیبایی رنگ ها و بادهای خنک و لباس های نیمه گرم پاییزی خرسند باشیم و به زیباترین عواطفمان نوازشی ببخشیم و از سوی دیگر با تعابیری تلخ از پایان و پیری و روشنایی کوتاه، تن و جان را به افسردگی و اندوه سنگین بسپاریم. می توانیم خلاصی از گرما را مبارک بشماریم و از سوی دیگر شروع سرما را تلخ و رنج آلود بشماریم. آنچه مسلم است، این که پاییز در همه این حال ها هم مقصر است و بی گناه. مقصر است به دلیل بودنش و هم بی گناه است به دلیل این که بودنش طبیعی و ناگزیر است.

در صحنه اجتماع جنب و جوشی که روزهای پاییز را فرامی گیرد، بی نظیر و عجیب است. در فصل آغاز مدارس صبح ها خیابا ن ها شلوغ و پرترافیک است. بچه های قد و نیم قد با روپوش های مدرسه و کوله هایشان از میان برگ ها می دوند و شادی می کنند. پدرها و مادرها دیگر وقت استراحت ندارند و علاوه بر کار، گویا مدرسه آنها هم شروع شده است. شب های شلوغ تابستان تبدیل به صبح های پرترافیک پاییز می شود. دوباره کلاس و درس و نگرانی از تکالیف و نتایج مدرسه. تضاد بین طبیعت و فرهنگ زندگی بشری هیچ گاه به اندازه پاییز تا این حد آشکار نیست. افول طبیعت و طلوع شهر. شب های خلوت پاییزی، خانه هایی که چراغ هایشان زودتر از همیشه روبه خاموشی می رود. انگار که شب فراوان است و بی ارزش و آنچه قیمتی است روز است و آفتاب، مغلوب شدن شب های شاد تابستانی در مصاف با روزهای پرکار پاییزی، از تغییرات عمده فصل برگریزان است.

پاییز را اگر با توجه به اعتدال فصلی بنگریم در نقطه خاصی قرار دارد؛ اعتدالی بین استقرار و استحکام طبیعت در تابستان و انقلاب زمستان. زمستان زمین را دگرگون می کند، اما بهار و سپس تابستان نقطه اثبات و به اندازه رسیدن طبیعت است. پاییز در این میان کمی از بهار دارد و کمی از زمستان. از سرما و بی باری طبیعت بهره ای دارد و از اعتدال و اندازگی هم بهره ای. از نظر ستاره شناختی این فصل را میان دو نقطه اعتدال پاییزی و انقلاب زمستانی می دانند. پاییز مقدمه ای بر دگرگونی است، نه خود دگرگونی. دگرگونی در زمستان رخ می دهد. پاییز تنها زمینه است و بارقه های اول دگرگونی. شاید به همین دلیل هم از قدیم گفته اند جوجه را آخر پاییز می شمارند، یعنی نتیجه کار در زمان استقرار و ثبات مشخص می شود. پاییز در انتها به ثبات می رسد که زمان غلبه مطلق و انقلابی سرماست.

واژه فارسی پاییز را به معنی "نزدیک زمستان" دانسته اند. درباره ریشه شناسی پاییز، پیشنهادهای دیگری نیز مطرح شده و برخی محققان، پاییز را از ایرانی باستان pati daiza "خرمن، محصول" برگرفته از daiz "انباشتن، گردآوردن" و یا از ایرانی باستان "افتادگی، سقوط" از ریشه pat ـ "افتادن" و پسوند یا مشتق از ایرانی باستان pati aixa مرکب از پیشوند pati و aixa "سرما، یخ" نیز دانسته اند.

سال در نزد اقوام هند و اروپایی به سه فصل زمستان، بهار و تابستان تقسیم می شده است. این مساله در کنار نوع نام یافتن پاییز و معنا و ریشه های این لغت نشان می دهد که خزان همانند فصل های دیگر معنای مستقلی نداشت، نزدیک زمستان بودن، مهم ترین هویتی است که آدمیان در ابتدا به پاییز دادند اما کار به اینجا ختم نشد. به همین دلیل که پاییز جایگاهی بود که به طور طبیعی و بسادگی کنار فصل های دیگر قرار نمی گرفت، تفسیر و نگاه انسانی بیشتر از فصل های دیگر بر آن غلبه کرد. در واقع با آشنایی انسان های ابتدایی با کشاورزی بود که این فصل به بهار و تابستان و زمستان افزوده شد.

آثار هنری نظیر شعرها، ترانه ها و نقاشی هایی که با نگاه به پاییز و مشتقات انسانی آن تولید شده، نشانه ای از میزان علاقه و توجه فرهنگ بشری بخصوص طبایع لطیف به این فصل است. با توجه به میزان اختیار انسان در لذت بردن یا نبردن از این فصل باید راه های همنشینی با پاییز را آموخت. باید روزهایش را گرامی داشت. پاییز بهترین فصل برای سفر است. جاده های رنگین و خلوتی که به شهرهای شمالی ایران منتهی می شود، در پاییز تصویری دگرگون و غریب دارند. قدم زدن در پارک های شهر، شنیدن موسیقی های پاییزی و دیدن فیلم های عاشقانه، پاییز را خوش طعم می کند.

هر پاییز جلوه ای از طبع متغیر و نو شدن عواطف انسانی است. همان طور که در سینما اکران تابستانی و اکران عید، هویت و وسواس خاصی می طلبد، شاید بد نباشد که هر انسانی همفکر شده و با وسواس در خانه خود جشنواره ای از فیلم های پاییزی راه بیندازد. به میزانی که اختیار به ما داده می شود، به میزانی که قدرت تفسیرمان از یک فصل زیاد می شود، نیاز به مهارت در لذت بردن هم در ما بیشتر می شود. مهارت حل شدن در دگرگونی و درک آخرین ماه ها و روزهای اعتدال قبل از انقلاب توفانی زمستان.

ایرانیان همواره با جشن ها، میانه خوبی داشته اند. هر فصلی چندین جشن برای ایرانیان داشته است که هر کدام معنا و مفهوم خاص خود را تداعی می کردند. این جشن ها نشانه همان همنشینی و هماهنگی با فصل ها بوده که شامل پاییز هم می شده است. جشن های بهاری، تابستانی، پاییزی و زمستانی اغلب نشانه هماهنگی و درک عمیق جامعه ایرانی از طبیعت بوده است، نوعی هم آوازی و طبیعت گرایی که در آن رسیدن به تعادل و هماهنگی و اعتدال در کنار طبیعت، ارزشی شایسته جشن بوده است و نوعی شکرگزاری عملی نسبت به آنچه طبیعت به انسان ارزانی داشته است. آنچه در ادامه می خوانید، سه جشن مهم پاییزی است که از ایران باستان به جامانده اند:

جشن مهرگان : روز شانزدهم ماه مهر به نام ایزد مهر نامیده شده که تلاقی این دو نام، هنگام برگزاری یکی از جشن های ایرانی است به نام مهرگان. این جشن شش روز طول می کشیده تا روز بیست و یکم (رام روز) که مهرگان بزرگ نامیده می شد. جشن مهرگان قطعا پیش از زرتشت وجود داشته است. زمان آن تقریبا در آغاز نیمه دوم سال و رفتن به پیشواز زمستان است. درباره پیدایش آن روایت های مختلفی در دست است، اما مشهورترین آنها در بزرگداشت این جشن پیروزی فریدون بر ضحاک و به بند کشیدن ضحاک در کوه دماوند است.

جشن آبانگان : روز دهم ماه آبان به نام ایزد موکل آب، آناهیتا نامگذاری شده است که در این روز، جشنی موسوم به آبانگاه برگزار می شود. در روایت ها آمده در این روز زو یا زاب، پسر طهماسب به پادشاهی رسید و مردمان را فرمود تا جوی ها بکنند و آب ها را در آن روان کنند. جشن آبانگان تا ورود اسلام به ایران با حضور در کنار آب ها و با شادی و خواندن نیایش های مربوط به ایزدان آب برگزار می شده است. این جشن در تقویم امروزی روز چهارم آبان است.

جشن آذرگان : روز نهم ماه آذر که به نام ایزدآذر از ایزدان مهم ایران باستان نامگذاری شده ـ جشنی به نام آذرگان که از جشن های مربوط به آتش است، برگزار می شده است. مطابق تقویم امروزی این روز سوم آذر است و تنها زرتشتیان با رفتن به آتشکده ها و خواندن نیایش آن را گرامی می دارند.

فعالیت 1-2 ص 19:

می توان روزنامه ها را خمیر کرد تا مواد محلول موجود در روزنامه از سلولز که در آب نامحلول است جدا شود. سپس با استفاده از مواد رنگ زدا رنگ آن را از بین برد و نهایتاً سلولز را بصورت خالص جدا کنیم.

در مرحله آخر به کمک آنزیم سلولاز می توان سلولز را هیدرولیز کرده و از گلوکز حاصل استفاده نمائیم.

 

فعالیت 2-2 ص 21:

1. خیر، گلوکز مونوساکارید است و انحلال پذیری آن نسبت به ساکارز که دی ساکارید است بیشتر است.

2. تا حدودی در آب حل می شود اما به زمان یا حرارت نیاز دارد چون ساختار پیچیده ای دارد.

قابلیت انحلال در آب:                   پلی ساکارید <     دی ساکارید <     مونوساکارید

3. در آب حل نمی شوند. (آب گریز بودن ویژگی مشترک همه لیپیدهاست) در اثر این ویژگی می توانند در نقاط مختلف بدن و حتی درون سلول ها ذخیره شوند و انرژی زیادی ذخیره کنند.

4. بله در آب حل می شوند – گرمای بالاتر از 45 درجه باعث تغییر شکل سه بعدی آلبومین شده و منعقد می شود. (سفیده تخم مرغ پخته را با نپخته مقایسه کنید، کدامیک در آب حل می شود؟)

5. نامحلول هستند. پروتئین های محلول مانند آلبومین نمی توانند در تشکیل ساختارهای سلولی نقش داشته باشند. اما پروتئین های نامحلول نقش ذخیره ای ندارد و در ساختار بخش های مختلف بدن مثل پوست، مو، ناخن و .... شرکت دارند.

اگر پروتئین کراتین مو و ناخن در آب محلول بودند، هنگام دوش گرفتن چی می شد؟

 

فعالیت 3-2 ص 24:

دو قطعه پارچه کاملاً یکسان را برداشته و با مقادیر مساوی از چربی آلوده می کنیم طوری که لکه های چربی روی هر دو پارچه یکسان باشند. سپس از 2 نوع پودر لباسشویی که یکی دارای آنزیم و دیگری فاقد آنزیم است برای شستشو استفاده کرده و نتیجه را مقایسه می کنیم.

 

فعالیت 4-2 ص 24:

سطح ثابت باعث می شود آنزیم یکبار مصرف نباشد. یعنی بتوان براحتی آنزیم را از محلول حاوی پیش ماده جدا کرد و دوبار مورد استفاده قرار دهیم. اما روش اول (یعنی استفاده از آنزیم بصورت محلول) ساده تر است.

 

فعالیت 5-2 ص 26:

به درصد تقریبی مواد تشکیل دهنده بدن توجه کنید.

 

فعالیت 6-2 ص 27:

باکتری های خاک را روی محیط کشت حاوی اگار و نشاسته کشت می دهیم، پس از چند روز در محل هایی که باکتری رشد کرده اند نشاسته مصرف می شود که این موضوع را با ریختن محلول ید (لوگل) می توان اثبات نمود. چون ید با نشاسته به رنگ آبی تیره دیده می شود.

 

فعالیت 4-2:

الف) سطح ثابت، سطح استقرار آنزیم هاست که می توان تعداد مشخصی مولکول آنزیم را در آن قرار داد و
آن ها را از شسته شدن محیط، که در حال عبور از روی سطح ثابت است، حفظ کرد.

ب) در روش اول میزان مصرف آنزیم بیش تر از روش دیگر است اما این روش (روش اول) ساده تر است.

 

فعالیت 5-2:

انجام این فعالیت بر عهده ی دانش آموزان است.

 

فعالیت 6-2:

همکاران محترم باید توجه داشته باشند در این آزمایش و آزمایشهای مشابه که میکروب ها کشت داده می شوند، برای جلوگیری از آلودگی محیط با میکروب های بیماری زا، لازم است نکات ایمنی زیر دقیقاً مورد توجه قرار گیرند:

1.       محیط کشت و ظروف مورد استفاده، قبل از استفاده شدن سترون شوند.

2.       پس از کشت میکروبها، در ظرف را ببندید و آن ها را در محیط دربسته قرار دهید.

3.    پس از رشد میکروبها، برای تشخیص آنها، کنار شعله کار کنید و اگر آن را روی لام قرار می دهید چندبار لام را از داخل شعله عبدور دهید تا میکروب ها کشته شوند.

4.    پس از مطالعه برای سترون کردن لام ها و محیط های کشت، ابتدا لام ها را در الکل قرار دهید و سپس همراه با محیط های مصرف شده در یک ظرف سوراخ دار، داخل ظرف زودپز بگذارید، به طوری که آب داخل زودپز تا زیر این ظرف بالا بیاید. پس در زودپز را ببندید. ان را نیم ساعت بجوشانید و پس از آن مواد را در چاه دست شویی بریزید. ظرف را 24 ساعت از ماده سفید کننده پر کنید و با مایع ظرفشویی بشویید و تاحد امکان برای تهیه غذا از آن استفاده نکنید.

برای تهیه محیط کشت اگر اگار موجود نباشد می توان از یک گرم ژلاتین در 100 سی سی آب مقطر استفاده کرد و لی باید توجه داشت که این محیط در دمای بیش از c 24⁰ ذوب می شود.

پس از کشت میکروب های خاک، با ریختن محلول یددار (لوگل) یا محلولی معروف به بتادین – که در داروخانه ها موجود است- رنگ محیط در نقاطی که باکتری ها رشد کرده اند، تغییر نمی کند- چون
باکتری ها نشاسته را مصرف کرده اند- اما در سایر نقاط، رنگ محیط کشت بسته به نوع نشاسته ی به کار رفته تغییر می کند؛ آن که دارای لوگل است از آبی تا قهوه ای و آن که دارای بتادین است از قهوه ای تا بنفش.

 

فعالیت ص 7-2

1. با توجه به آنچه که دانش آموزان در این فصل آموخته اند، می توان گفت: گوناگونی جانوران به دلیل گوناگونی در مولکول های زیستی بدن آنها و به ویژه پروتئین ها و DNA ی بدن آنهاست. تفاوت پروتئین ها نیز ناشی از نوع اسیدهای آمینه، ترتیب و تعداد آن هاست.

2. مثلاً با توجه به شکل 10-2 صفحه ی 20، می توان انواع پیوندهای موجود بین عناصر موجود در این مولکول (O,N, H, C) و تعداد آن ها را مشخص کرد.

3. پلی اتیلن که در ساخت وسایل پلاستیکی به کار می رود. ازمونومری به نام اتیلن (CH2=CH2) ساخته می شوند. P.V.C که در ساخت لوله های انتقال آب، فاضلاب و ... به کار می رود از کلرید وینیل ساخته
می شود. تفلون نیز پلی مر تترافلئور اتیلن است که در ساختن ظروف نچسب به کار می رود.

توجه: لازم به ذکر است که این پرسش برای آشنایی دانش آموزان مطرح شده و حفظ اسامی و فرمول ها مورد نظر نیست.

4.

 

5. چون همه ی آن ها در آب حل نمی شوند. (آب گریزاند) اما در حلال های آلی محلول هستند.

6. الف) محلی در مولکول آنزیم که پیش ماده به آن متصل شود.

ب) هر آنزیم واکنش خاصی را به راه می اندازد چون پیش ماده ی خاصی است که می تواند در جایگاه فعال آنزیم قرار گیرد.

7. پنجاه مولکول آب

8. پایداری مولکول در حالتی که پیوند دوگانه (یا سه گانه) وجود دارد کمتر است. در نتیجه شکستن آن راحت تر است.

 

پاسخ فعالیت های فصل سوم

فعالیت 3-1:

با انجام این فعالیت، دانش آموز می تواند مستقلاً با میکروسکوپ کار کند.

فعالیت 3-2:

با انجام این فعالیت، داشن آموز ضمن مشاهده و رسم شکل، اندازه گیری نمونه های میکروسکوپی را تجربه کند.

فعالیت 3-3:

بزرگ نمایی میکروسکوپ به روش های مختلف تعیین می شود. در ساده ترین روش، بزرگ نمایی برابر است با حاصلضرب بزرگ نمایی عدسی شیئی در بزرگ نمایی عدسی چشمی، بنابراین در میکروسکوپ مورد نظر حداقل و حداکثر بزرگ نمایید به ترتیب عبارت اند از: برابر 400= 40 x 10 و برابر 100= 10 x 10.

2. برای محاسبه ی اندازه ی تصویر، اندازه ی نمونه را در بزرگ نمایی مورد استفاده ضرب می کنیم؛ بنابراین حداقل و حداکثر طول نمونه مورد نظر به ترتیب عبارت اند از:

Mm 200= 5/0 x 400                و           mm 50= 5/0 x 100

برای تهیه مقیاس اندازه ی واقعی نمونه را بر اندازه ی تصویر تقسیم می کنیم:

در مطالعات زیستی گاه به تعیین اندازه ی نمونه مورد نیاز است. در صورت وجود مقیاس می توان از روی تصاویر، اندازه واقعی نمونه را تعیین کرد.

 

فعالیت 4-3:

8. چون پیاز اندام زیرزمینی است و تحت تأثیر نور قرار نداشته است.

11. کلروپلاست فراوان- برگ خزه اندام هوایی است  در حضور فتوسنتز می کند.

14. به دلیل فراوانی کلروپلاست ها در برگ خزه.

. می توانی خزه را برای مدتی در تاریکی رویش دهیم تا برگ ها سبزینه ی خود را ازدست دهند و سفید شوند.

 

فعالیت 5-3:

1. در هر دو، تبدیل انرژی صورت می گیرد و ATP ساخته می شود و تفاوت آنها در این است که انرژی شیمیایی در کلروپلاست ذخیره شده و در میتوکندری آزاد می شود.

2. تقسیم کردن غشای درون سلول به قسمتهای مختلف و ساخت، ذخیره و ترشح مولکولهای زیستی.

3. پانصد سلول،

4. وجود کلروپلاست در عکس «الف»، میتوکندری و دیواره ی سلولی در عکس «ج» نشان می دهد این عکس ها مربوط به لوبیا هستند که یوکاریوت است و عکس های «ب» و «د» به علت این که تنها دارای دیواره غشا و ریبوزوم هستند و اندامک های دارای غشا ندارند، مربوط به باکتری هستند که پرکاریوت است. عکس «هـ» به دلیل داشتن هسته و شبکه آندوپلاسمی زیر مربوط به موش است.

4 r2                = 4 x 3.14 x 102 R= 10 m                                                        4 r2= 1256 m2    3/.= 1256= سطح     6/4186   حجم                                                      4 r2                = 4 x 3.14 x 202 r= 20 m                                                    4 r3=5024 m2     3/.= 5024= سطح 3/33493   حجم

5-                                                                                                                                 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نتیجه می گیریم با دو برابر شدن شعاع، نسبت سطح به حجم سلول نصف می شود.

 

فعالیت 6-3

1. الف) به علت پژمردگی، غلظت در داخل سلو.ل زیاد است، فشار اسمزی آن بالاست و آب بر اساس اسمز به داخل سلول ها نفوذ می کند و موجب شادابی برگ ها می شود.

ب) در محیط خارج، افزایش غلظت ناشی از افزودن شکر موجب افزایش فشار اسمزی در خارج و خروج مایعات داخلی بر اساس اسمز می شود.

2. لایه ی چربی ای که از ترشح غدد چربی پوست به وجود آمده، آن را نسبت به آب غیر قابل نفوذ می کند. و بافت پوششی چند لایه سطحی ترین لایه سلولهای مرده که پروتئین کراتین دارند که نسبت به آب مقاوم است.

3. هر دو آب را از دست می دهند؛ چون غلظت و فشار اسمزی در خارج بیش تر از داخل سلول است اما سرعت خروج آب از گلبول قرمز بیش تر است؛ چون سلول گیاهی روی غشای خود دارای دیواره و نیز در داخل سلول دارای واکوئل است. از طرفی، گلبول قرمز کاملاً چروکیده می شود و در صورتی که شکل گیاهی به علت وجود دیواره تغییر نمی کند و فقط شادابی و تردی خود را از دست می دهد.

 

فعالیت 7-3:

1. ریبوزوم پروتئین را می سازند، فرضیه ای که می توان ارائه داد این است که ریبوزوم های سلول های بدن ما با ریبوزوم های سلول باکتری تفاوت دارند. آنتی بیوتیک به دو روش با باکتری مبارزه می کنند. انواعی از آنها از تشکیل دیواره ی سلولی باکتری ها جلوگیری می کنند و بعضی از آن ها بر روی ریبوزوم های باکتریایی و در نتیجه پروتئین سازی تأثیر منفی می گذارند. اگرچه ریبوزوم های باکتریایی و انسانی با هم تفاوت دارند اما مصرف دوز بالای آن ها بر ریبوزوم های سلول های انسان نیز تأثیر منفی می گذارند.

2- چون میتوکندری انرژی تولید می کنند، بنابراین در سلول هایی که فعالیت بیش تری دارند تعداد میتوکندری ها نیز بیش تر است. تعداد میتوکندری متناسب با فعالیت متابولیک سلول است. سلول
ماهیچه ای، قلبی، سلول های لوله های کلیوی و کبد از مواردی هستند که تعداد میتوکندری آن ها زیاد است.

3. عامل اساسی در به دست آوردن یک تصویر خوب از میکروسکوپ قدرت تفکیک است. قدرت تفکیک بیان کننده ی کوچک ترین فاصله ای است که دو ذره از یکدیگر قابل تشخیص اند. قدرت تفکیک این میکروسکوپ یک نانومتر است. یعنی با این میکروسکوپ می توان ذراتی را که فاصله ی آن ها از هم تا یک نانومتر است به صورت دو ذره ی جدای از هم درید.

4.خیر، مثلاً آرکی باکترها Archaebacteria قادر به تحمل وضعیت نامساعد محیطی هستند. هالوفیل ها Halophiles (گروهی از آرکی باکترها) در حوضچه های نمک گیری زندگی می کنند، هم چنین گروه دیگری از آرکی باکترها (Thermoacidophiles) دمای c 80⁰ و PH=20  را می توانند تحمل کنند.

باکتری کلستریدیوم بوتولینوم بی هوازی است و می تواند در کنسروهای مواد غذایی رد شرایط کاملاً بی هوازی رشد کند و سم کشنده ای بوتولنیوم را تولید کند.

باکتری ها قدرت تولید مثل بالایی دارند و معمولاً از طریق تقسیم دوتایی که نوعی تولید مثل غیر جنسی است تکثیر می شوند و در مدت کوتاهی از یک سلول باکتری انبوهی سلول تولید می شود.

5. شکل 1: الف) غشاء هسته                                   ب) ریبوزوم بر سطح شبکه آندو پلاسمی

شکل 2: الف) پیلی                                    ب) DNA حلقوی                                    ج) دیواره ی سلولی                                   د) غشاء پلاسمایی

شکل 3: الف) جسم گلژی                           ب) میتوکندری                ج) شبکه ی آندوپلاسمی زبر

شکل 4: الف) شبکه ی سلولی سلول گیاهی                                                     ب) غشاء هسته.

 

 

 

پاسخ فعالیت های فصل چهارم:

فعالیت 1-4:

در انجام این فعالیت می توان روپوست تحتانی برگ گیاهان مختلف مثل تره و کاهو را جدا و پس از رنگ آمیزی با لوگل، سلول های اپیدرم و هسته های آن ها و سلول های روزنه و ویژگی های آن را مشاهده کرد.

 

فعالیت 2-4:

در این فعالیت پارانشیم مشاهده می شود در گوجه فرنگی حاوی کروموپلاست فراوان است. می توان پارانشیم گیاهان دیگر، مثل غده سیب زمینی و آمیلوپلاست های خل آن را با لوگول مشاهده کرد.

 

فعالیت 3-4:

ابتدا بافت های تهیه شده، داخل الکل یا سایر محلول های تثبیت کننده قرار داده می شوند و پس از 24 ساعت، برش گیری صورت می گیرد و نمونه ها به صورت ساده یا مضاعف رنگ آمیزی می شوند. در رنگ آمیزی ساده از یک نوع رنگ استفاده می شود؛ مثلاً فوشین دیواره ی بافت ها را قرمز می کند که در این حالت تشخیص بافت ها بر اساس ضخامت دیواره سایر مشخصات بافتی امکان پذیر است. بلودومتیلن به صورت محلول رقیق در مدت نیم تا یک دقیقه چوب، چوب پنبه و کوتین را آب رنگ می کند.

در رنگ آمیزی مضاعف از دو رنگ بلودومتیلن و کارمن زاجی استفاده می کنیم؛ ابتدا برش های تهیه شده را به مدت 15 دقیقه در آب ژاول قرار می دهیم و به مدت 5 دقیقه داخل اسید استیک 5% می گذاریم تا آب ژاول خنثی شود. البته پس از دو مرحله، آن ها را با آب مقطر شست و شو می دهیم. سپس به مدت چند ثانیه داخل بلودو متیلن رقیق می گذاریم (حدود 30 ثانیه) و پس از شست و شو به مدت 15-10 دقیقه داخل کارمن زاجی می گذاریم. بعد از شست وشو با آب مقطر، آن ها را مشاهده می کنیم. می بینیم که بافت های سلولزی قرمز و بافت های چوبی و چوب پنبه ای سبز مایل به آبی می شوند.

 

پاسخ های فعالیت فصل پنجم

فعالیت 1-5:

1. پیچ و تاب خوردن لوله ی گوارش موجب افزایش سطح لوله و در نتیجه، افزایش گوارش و جذب می شود. اگر این لوله مستقیم بود، مسافتی که غذا طی می کرد کوتاه می شد و گوارش و جذب به خوبی انجام نمی گرفت.

2. الف) پتیالین موجود در بزاق، نشاسته را به مالتوز تبدیل می کند طعم مالتوز شیرین است.

ب) زبان کوچک هنگام بلع، راه حفرات بینی را می بندد.

3. با از بین رفتن چین خوردگی های درون معده، سطح جذب کاهش می یابد میزان جذب مواد غذایی کم می شود، در نتیجه، غذای کافی برای انجام فعالیت ها به بدن جانور نمی رسد و او از ذخایر بدن خود استفاده می کند و لاغر می شود.

4. در سه لوله ی آزمایش یک سانتی متر مکعب محلول نشاسته 5% درصد می ریزیم. پس از شستن دهان مقداری بزاق تهیه می کنیم و در لوله ی آزمایش دیگر می ریزیم. سپس با جویدن یک نوار لاستیکی مقداری بزاق تهیه نموده و در لوله آزمایش پنجم می ریزیم. به یکی از لوله های محتوی نشاسته یک سانتی مترمکعب بزاق قبل از جویدن و به دیگری، یک سانتی مترمکعب بزاق پس از جویدن اضافه می کنیم. پس از به هم زدن لوله ها دقیقه صبر می کنیم، می بینیم رنگ محلولی شاهد که فقط حاوی نشاسته بوده- بسته به نوع نشاسته- آبی تا قهوه ای می شود. رنگ ایجاد شده در لوله محتوی نشاسته و بزاق قبل از جویدن، از لوله شاهد کم تر اما از لوله ی سوم بیش تر است و رنگ لوله ی سوم که حاوی بزاق پس از جویدن است و از بقیه لوله ها روشن تر است که نشاسته ی هضم بیش تر نشاسته و در نتیجه، وجود آنزیم بیش تر در زباق پس از جویدن است.

5. کیسه ی گوارشی در جانورانی که ساختاری ساده و جثه ای کوچک دارند، دیده می شود. تقریباً همه سلول های بدن آن ها در ارتباط با کیسه گوارشی تنها گوارش جزئی و توزیع غذا را بین سلول ها انجام می دهد و ادامه گوارش در سلول ها انجام می شود و مواد باقی مانده از محل ورود خارج می شوند. در حالی که در جانوران بزرگ جثه، گوارش درون سلولی دیده نمی شود و بسیاری از سلول ها با لوله گوارش ارتباط ندارند؛ بنابراین گوارش کامل مواد غذایی در لوله گوارش انجام می شود که این عمل طی مراحلی در بخش های مختلف لوله ی گوارش که بلند و پیچ خورده است، صورت می گیرد و باقیمانده ی مواد از انتهای لوله گوارش خارج می شوند؛ چون امکان برگشت آن ها به مبدأ وجود دارد.

6. الف) باید هم چنان که از ابتدا به انتهای بدن به پیش می رود، از مواد گوارش نشده به مواد کاملاً گوارش شده و در انتها به مواد دفعی برسد.

ب) بله، در حلقه ی سوم فقط قندها به مقدار کم تجزیه شده اند که مشابه دهان است. در حلقه ی پنجم، قندها بعضی از چربی ها و تا حدی پروتئین ها تجزیه شده اند که مشابه معده است. در حلقه ی هفتم، همه مواد آلی به واحدهای سازنده ی خود تجزیه شده اند که مشابه روده ی کوچک است و در حلقه ی نهم، مواد غیر قابل گوارش و آب فراوان دیده می شود که مشابه ابتدای روده ی بزرگ است. در حلقه ی آخر، مواد غیر قابل گوارش و آّب به مقدار کم دیده می شود که مشابه روده بزرگ است و آب گیری در آن انجام شده است.

 

فعالیت 2-5:

الف) چون هدف این است که تأثیر o2 را بررسی کنیم، پس سایر عوامل باید ثابت باشند در غیر این صورت، مثلاً تغییر دما می تواند بر سرعت فعالیت ها از جمله جذب یون برم موثر باشد.

ب) وجود O2، میزان جذب یون برم را ده برابر افزایش داده است، بنابراین O2 برای جذب این یون لازم است و نشان دهنده ی لزوم مصرف انرژی برای این انتقال است.

ج) جذب یون ها از طریق ریشه، به صورت فعال و با مصرف انرژی صورت می گیرد. وجود O2 برای تامین انرژی ضروری است.

 

فعالیت 3-5:

برای انجام این فعالیت می توانید داشن آمزوان را به مقایسه ی قطر ذرات سازنده ی خاک های مختلف، قابلتی نگهداری آب و زهکشی خاک های مختلف، قابلیت رویش گیاه در هر یک از آنها، و ... راهنمایی کنید.

 

 

 

فعالیت 4-5:

در انجام این فعالیت تعداد دانه های کاشته شده باید زیاد باشد (مثلاً 20 عدد از هر کدام) با استفاده از آن ها، مواردی مثل تعداد برگ ها، طول ریشه و ساقه و ... را اندازه گیری و مقایسه می کنیم. البته برای دقیق تر بودن آزمایش باید هر نوع دانه را در هر دو محیط مورد نظر کشت داد.

 

فعالیت 5-5:

دانش آموزان ضمن انجام این آزمایش به وجود فضاهای خالی محتوی هوا در خاک پی می برند و ذرات سازنده ی خاک را از یکدیگر جدا می کنند.

 

فعالیت 6-5:

1. سطح آب پایین می رود و هوا خارج می شود. اختلاف سطح آب قبل و بعد از تکان دادن نشان دهنده ی مقدار هوای موجود در خاک است.

2. پس از مصرف کردن نشان دهنده ی مقدار آب موجود در آن است.

3. اختلاف وزن اولیه ی خاک و وزن خاک پس از سوزاندن نشان دهنده ی میزان هوموس موجود در خاک است.

 

پاسخ فعالیت های فصل ششم

فعالیت 1-6:

1. عدد حاصل، ظرفیت واقعی رانشان نمی دهد، زیرا همیشه بین نیم تا یک لیتر هوا در شش ها باقی می ماند.

2. کافی است با اندکی تمرین، از طریق لوله عمل دم (به تنهایی) انجام داده شود. بدیهی است که عمل بازدم نیز معادل دم خواهد بود.

 

فعالیت 2-6:

1. ششها: بادکنک ها؛ نای: لوله ی شیشه ای دو شاخه؛ نایژه ها: هر یک از شاخه های لوله ی شیشه ای؛
دنده ها: شیشه؛ دیافراگ: صفحه ی لاستیکی یا پلاستیکی.

2. بادکنک پر از هوا می شوند.

3. الف) حجم افزایش و فشار آن کاهش می یابد.

ب) با پایین آمدن صفحه ی لاستیکی و افزایش حجم داخل ظراف، فشار داخل ظرف نسبت به خارج آن کمتر می شود و به این ترتیب هوای خارج، وارد بادکنک ها شده و آن ها پر از هوا می شوند.

ج) ماهیچه های بین دنده ای (به خصوص خارجی)

 

فعالیت 3-6:

ب) هنگام دم از انتهای لوله بلندی داخل ظرف «الف» و هنگام بازدم از انتهای لوله ی بلند داخل ظرف «ب» حباب خارج می شود.

ج) تغییر رنگ در ظرف «ب» مشاهده می شود.

د) با گذشت زمان تغییر رنگ در ظرف «الف» نیز مشاهده می شود.

 

پاسخ به پرسش ها ص 94

الف) انتهای لوله بلند متصل به لوله مرکزی، داخل مایع طرف «ب» قرار دارد، بنابراین هنگام دم، مایع بر اثر مکش ایجاد شده وارد این لوله می شود و هوا از لوله ی کوتاه متصل به لوله ی مرکزی وارد می شود. البته این هوا از خارج از طریق «لوله ی بلند» ظرف «الف» وارد این ظرف می شود. هنگام بازدم هوای ظرف «الف» راهی برای خروج ندارد، پس هوای زیادی وارد این ظرف نمی شوند. در حالی که هوا از طریق لوله ی بلند وارد مایع ظرف «ب» شده و در نهایت، به سویله ی لوله ی کوتاه ظرف «ب» خارج می شود.

ب) در ظرف مربوط به لوله ی هوای بازدمی (ظرف «ب») که حباب های هوا از آن خارج می شوند.

ج) بله، هوای بازدمی به ظرف «الف» نیز وارد می شود – البته به مقدار کم- این هوا مستقیماً وارد مایع نمی شود و تنها با سطح آن تماس می یابد، در نتیجه تغییر رنگ کندتر و به صورت تدریجی ایجاد می شود.

 

فعالیت های فصل هفتم

1-7 ص 99:

تشریح قلب «گوسفند» به طور معمول در اغلب دبیرستا نها این تشرح انجام می شود. دستور کار توضیح داده شده در کتاب خوانده شود.

 

فعالیت 2-7 ص 101:

انجام این فعالیت برعهده دانش آموزان است. فقط شمارش تعداد ضربان قلب در شرایط مختلف مورد نظر است.

فعالیت 3-7 ص 103:

1. الف) این تغییر ناشی از ضربان متناوب قلب است. فشار خون با انقباض بطن ها افزایش یافته و با انبساط آن ها کاهش می یابد.

ب) هر عاملی که تعداد ضربان های قلب را افزایش دهد (تحریک اعصاب سمپاتیک، هیجان، ورزش و ...)

2. الف) نیروی حاصل از انقباض بطن چپ باید بتوانند خون را در تمام بدن به گردش درآورد اما بطن راست فقط خون را برای شش ها می فرستد.

ب) فشار خون در سرخرگ ها بسیار بیشتر از سیاهرگ ها است. پس دیواره ی سرخرگ ها باید ضخیم تر باشد تا تحمل فشار خون بالا را داشته باشد. ماهیچه های دیواره سرخرگ ها در تنگ و گشاد شدن دهانه سرخرگ نقش اساسی دارند از طرفی دیواره سیاهرگ ها در حرکت خون سیاهرگی دخالت ندارند و باید نازک باشند تا عواملی مثل تلمبه ی ماهیچه ای به جریان خون در آن کمک کنند.

ج) تبادل مواد بین خون و سلولهای بدن (مایع میان بافتی) به راحتی امکان پذیر می شود.

د) از بازگشت خون به پائین بدن جلوگیری می کند (حرکت یک طرفه خون به سمت قلب)

3. با ایجاد برش های عرضی در سرخرگ ها و سیاهرگ ها، حلقه هایی ایجاد کرده و آن ها را باز می کنیم. طول اولیه ی قطعات سرخرگی و سیاهرگی را اندازه می گیریم. یک سمت آن ها را ثابت نگه داشته و به سمت دیگر وزنه می آویزیم و تغییر طول را اندازه می گیریم به تدریج وزن وزنه ها را افزایش می دهیم و توانایی انبساط و برگشت پذیری رگ ها را بررسی می کنیم.

4. الف) 90 برابر                         

ب) سرخرگ ها مسیر انتقال خون هستند و با توجه به نیاز اندام ها باید خون را سریع منتقل کند. چون خون کمی در آن ها جریان دارد ولی چون مویرگ ها محل تبادل مواد هستند، سرعت حرکت خون باید در آن ها کاهش یابد تا تبادل ممکن شود. از طرفی وسعت زیاد مویرگ ها موجب می شود که سرعت خون وارد شده به آن ها کاهش یابد.

ج) مویرگ ها دیواره نازکی دارند که ممکن است با جریان سریع خون پاره شوند. از طرفی اگر جریان خون سریع باشد، ترواش افزایش می یابد و مواد زیادی از خون خارج می شود و میزان تبادل کاهش می یابد.

5. الف) به طور کلی میزان فشار خون در ساعت 2 صبح از سایر اوقات کم تر است و به تدریج افزایش می یابد، معمولاً نزدیک ظهر به حداکثر میزان می رسد و دوباره کاهش می یابد، در بعدازظهر کمی افزایش یافته و در ساعت 2 صبح دوباره به کم ترین میزان می رسد.

ب) بله، با همین روش ناهماهنگی و اختلال در طپش قلب مشخص است اما جزئیات ناهماهنگی در ضربان تشخیص دادنی نیست.

ج) کم ترین زنش ساعت 2 صبح شنبه و بیش ترین زنش نزدیک ظهر چهارشنبه مشاهده می شود.

د) ضربان قلب در روز شنبه پس از استراحت پایان هفته تا حدوی تعادل می یابد و آرام می زند و ساعت 2 صبح که شخص به طور معمول در حال استراحت است. به کم ترین میزان خود می رسد اما چون چهارشنبه آخرین روز کاری هفته است و هنگام ظهر یا نزدیک آن فعالیت بدنی افزایش نشان می دهد، پس ضربان قلب نیز افزایش می یابد.

 

فعالیت 4-7:

در این فعالیت دانش آموز را متوجه موارد زیر کنید:

1.       جریان سریع خون در سرخرگ های کوچک.

2.       تعداد زیاد مویرگ ها که حالت مشبک دارند.

3.       در صورت امکان گلبول های قرمز خون

 

فعالیت 5-7:

1.       الف) mm³ 10⁶x 5= حجم خون

mm³ 10⁶x 5= تعداد گلبول های قرمز

1 Lit= 10⁶ mm³

10¹² x25= (10⁶ x 5) x (10⁶ x 5) = تعداد گلبول های قرمز در خون انسان

ب)  m²  120= سطح گلبول قرمز 3 متر مربع است. M² 103x 3= m²  106x  3

m²  10²= ^m2 1

ج) این سطح وسیع موجب افزایش سطح تماس O2 با گلبول های قرمز و در نتیجه افزایش ظرفیت حمل O2 چون می شود.

2. با خروج بیش از دو لیتر خون از بدن از یک سو فشار خون کاهش می یابد و خون رسانی به نقاطی از بدن صورت نمی گیرد و از سوی دیگر، میزان گلبول های قرمز و پلاسما بسیار پایین می آید و در اثر انتقال، گازها و مواد در بدن به شدت کاهش می یابد و موجب مرگ سلول های زیادی در بدن می شود.

3. در ارتفاعات، فشار هوا کاهش می یابد برای جبران این مسئله باید تعداد گلبول های قرمز خون بیش تر شود تا ظرفیت حمل O2 افزایش یابد و در نتیجه، اکسیژن رسانی منایب با بافت ها انجام گیرد.

 

فعالیت 6-7

1. میکروسکوپ هایی که موجب عفونت و درد دندان شده اند، در گره لنفی به دام افتاده اند. در این محل بین بدن و باکتری مبارزه صورت می گیرد و موجب تورم می شود.

2. رگ های سر و صورت که – بسیار زیادند- از این ناحیه می گذرند، بنابراین لنف این منطقه از سایر نقاط بدن بیش تر است وبه علاوه به دلیل نزدیکی دهان به این ناحیه و ورود بسیاری از میکروب ها به حلق، به گره لنفی فراوانی در این ناحیه نیاز است.

 

فعالیت 7-7:

1. کاغذ کلرید کبالت خشک را روی سطوح فوقانی و تحتانی برگ می گذاریم و برای جلوگیری از تبیخر رطوبت خارج شده از برگ آن را در محفظه ی شفافی قرار می دهیم. پس از مدتی، محل روزنه ها روی کاغذ به رنگ صورتی در می آید.

2. همین آزمایش را برای سطوح تحتانی برگ گیاهان مختلف تکرار کرده و نتایج را مقایسه می کنیم.

 

فعالیت 8-7:

با انجام این فعالیت داشن آموزان درمی یابند که سرعت صعود حباب در لوله با وزش باد افزایش و نیز با قرار دادن گیاه در محیط مرطوب و نیز مالدین وازلین روی سطح برگ ها و یا قطع برگهای گیاه کاهش می یابد.

 

فعالیت 9-7:

برای انجام این فعالیت باید قبلاً هماهنگی لازم با دانش آموزان انجام شده باشد تا نتیجه آزمایش در کلاس بررسی شود.

 

پاسخ فعالیت های فصل هشتم

فعالیت 1-8:

الف) در این تجربه، دانش آموزان کلیه، بخش قشری، هرم های بخش مرکزی و لگنچه ا که محل ورود ادرار به میزنای است، تشخیص می دهند.

ب) در انجام این فعالیت می توان برای تکمیل کار، از لام های استفاده کرد.

 

 

 

فعالیت 2-8:

در این تجربه مقدار آب نوشیده شده، تعداد دفعات دفع ادرار و حجم ادرار دفع شده، در زمان معین اندازه گیری می شوند، مثلاً دانش آموز در نظر می گیرد که طی دو روز از نوع و مقدار عذای خورده شده، میزان فعالیت بدنی و شرایط زندگی (مثلاً از نظر دما) یکسانی استفاده می کند ولی به مقادیر مختلف آب می نوشد (یعنی یک روز کم و یک روز زیاد) سپس طی هر دو روز، تعداد دفعات ادرار و حجم ادرار دفع شده را اندازه می گیرد و نتایج به دست آمده را مقایسه می کند.

 

فعالیت 3-8:

1. در خون ورودی به کلیه، همه ی مواد ستون «الف» وجود دارند.

در خون خروجی، از کلیه آب به مقدار نسبی و اوره به قمدار زیاد کاهش یافته است. در خونی که به کپسول بومن تراوش می شود، همه مواد وجود دارند.

ادراری که از کلیه خارج می شود، پروتئین و گلوکز ندارند.

2. الف) حجم ادرار را کاهش و غلظت آن را افزایش می دهد.

ب) دوش آب گرم حجم ادرار را کم و غلظت را زیاد می کند و دوش آب سرد حجم ادرار را زیاد و غلظت را کم می کند.

ج) حجم ادرار را کاهش و غلظت آن را افزایش می دهد

د) حجم ادرار را کاهش و غلظت آن را افزایش می دهد.

هـ) بر حجم و غلظت ادرار تأثیر زیادی ندارد.

و) گلوکز منجر به افزایش فشار اسمزی و کاهش ادرار می شود.

3. الف) می توانیم نوع و میزان غذا و میزان آب خورده شده در دو روز را ثابت نگه داریم و با تغییر دما در هر روز، مقدار ادرار دفع شده را اندازه گیری کرده و با هم مقایسه کنیم.

ب) گرما و عرق کردن موجب کاهش یافتن آب خون و آب بدن می شود باز جذب آب از کلیه ها را افزایش داده و حجم ادرار را کاهش می دهند.

 

فعالیت 4-8:

1. پلی مری است با منافذ ریز که گلبول های خون و پروتئین های درشت پلاسما نمی توانند از آن عبور کنند.

2. اهمیت مسئله در این است که میزان مواد مفید و غیر زاید خون ثابت می ماند و کاهش نمی یابد، یعنی از دفع مواد ضروری جلوگیری می شود.

علت جریان دائمی و تعویض محلول دیالیز این است که با گذشت زمان مقدار مواد دفعی وارد شده به این محلول افزایش می یابد. با این افزایش، انتشار مواد زاید از خون به محلول دیالیز کاهش می یابد و تصفیه خون به خوبی انجام نمی شود.

3. باید برای تکمیل آن سرمایه گذاری کرد، اما برای کارهای اساسی تر مثل پیش گیری از ابتلا به از کار افتادگی کلیه، سرمایه گذاری بیشتری لازم است.

4. این سوال پاسخ باز است. دانش آموزان ممکن است پاسخ های مختلف و پیشنهادهای به جایی مطرح کنند که لازم است همه موارد صحیح مود توجه قرار گیرند.

 

فعالیت 5-8:

1. اگر محیط داخلی بدن به سمت اسیدی شدن برود، کلیه ها دفع یون های هیدروژن را بیش تر می کنند و اگر به سمت قلیایی شدن پیش برود دفع یون های بیکربنات بیشتر می شود.

2. بخش قشری: کپسول بومن، لوله ی پیچ خورده ی نزدیک، لوله پیچ خورده ی دور.

بخش مرکزی: قسمت اعظم لوله هنله

3. در مورد پاسخ به این سؤال می توانید از دانش آموزان بخواهید که اطلاعاتی را که جمع آوری کرده اند در کلاس ارائه دهند. به مواردی از قبیل آشامیدن کافی آب و مایعات، محافظت در برابر ضربه رعایت بهداشت فردی و دفع به موقع ادرار، پرهیز از مصرف خودسرانه ی داروهای مانند ویتامین ها و شربت معده، داشتن رژیم غذایی مناسب و پرهیز از خوردن غذاهای شور و پر چرب، ...

4. شش ها که CO2 دفع می کنند و غده های عرق که آب و املاح دفع می کنند.

5. انجام عمل بازجذب در این شبکه ی مویرگی مانع از دفع بسیاری از مواد مورد نیاز می شود.

 

پاسخ فعالیت فصل نهم

فعالیت 1-9:

الف: انقباض ماهیچه ی 1 موجب نزدیک تر شدن به لگن می شود البته به صورت حرکت مختصر و سریع

انقباض ماهیچه ی 2 ران را به سمت داخل بدن می کشد. این ماهیچه بر خلاف ماهیچه 5 عمل می کند.

انقباض ماهیچه 3 موجب خم شدن ران به سمت لگن و بلند شدن پا می شود.

انقباض ماهیچه 4 موجب حرکت کف پا به سمت جلو می شود. این ماهیچه بر خلاف ماهیچه ی 7 عمل می کند.

انقباض ماهیچه ی 5 موجب حرکت ساق به سمت ران و به سمت خارج بدن می شود.

انقباض ماهیچه ی 6 موجب کشیده شدن ران به عقب – البته به مقدار کم- و حرکت مختصر پا به عقب می شود.

انقباض ماهیچه های 7 موجب قرار دادن کف پا در امتداد ساق پا و خم شدن ساق به سمت ران و بلند شدن پا از زمین می شود.

ب: همه ماهیچه ها به جز ماهیچه های 1،2 و 6 در حرکت اسب به جلو نقش دارند.

ج: هر چه پاها بلندتر باشند با هر حرکت، مسافت بیشتری را طی می کنند؛ پس سرعت حرکت افزایش می یابد.

 

فعالیت 2-9:

جانورانی مثل مار و دوزیستان بی پا روی زمین سر می خورند. دانش آموزان باید با تحقیق از افراد مطلع کتاب ها و غیر به پاسخ این پرسش برسند.

 

فعالیت 3-9:

نوار باریک روشن در وسط نوار تیره، صفحه هنسن است که توسط خط تیره ی M به دو نیم می شود.

 

فعالیت 4-9:

برای انجام این فعالیت مدل اسکلت انسان، به تصویری از آن را در اختیار دانش آموز قرار دهید.

 

فعالیت 5-9:

1. انقباض ماهیچه ی X، ساعد را روی بازو خم می کند. انقباض ماهیچه های Y، ماهیچه های X را به وضع اولیه ی خود بر می گرداند و ساعد را در امتداد بازو قرار می دهد. زردپی ها ماهیچه های X و به استخوان های ساعد کتف و بازو متصل می کنند. رباط ها، استخوان ها را به هم متصل می کنند. مفصل محرک ارتباط ساعد با بازو یا بازو با کتف و به طور کلی محل ارتباط دو با چند استخوان است.

2. هنگام خم شدن ساعد روی باوز از مرکز عصبی (مغز به نخاع) که هماهنگ کننده عضلات هستند، فرمان انقباض صادر می شود، توسط عصب 1 به ماهیچه X می رسد و آن را منقبض می کند. در این هنگام ماهیچه های Y در حالت کشیده قرار می گیرد. در بازگشت ساعد به حالت اول فرمان انقباض از مرکز عصبی توسط عصب 2 به ماهیچه یY می رسد و آنر ا منقبض می کند و با توقف انتقال پیام به ماهیچه ی X این ماهیچه کشیده می شود. به این ترتیب، هماهنگی انقباض ماهیچه ها حرکت را امکان پذیر می سازد.

3. الف) این هرم از نوع سوم است. تکیه گاه آن در یک انتها و نیروی محرک بین تکیه گاه و نیروی مقاوم قرار دارد.

ب) در این صورت طول بازوی محرک افزایش یافته و در نتیجه به نیروی کمتری نیاز است.

ج) برای این که تا حد امکان مسافت و سرعت اثر نیرو افزایش یابد.

 

فعالیت 6-9:

مفصل شانه از نوع گوی و کاسه ای است، چون بازو می تواند در تمام جهات در گودی کتف بچرخد. مفصل آرنج از نوع لولایی است. چون مثل لولای در به بالا و پایین حرکت می کند.

 

فعالیت 7-9:

1. قلب و رگ ها

2. بله، اما دقت زیادی ندارد و عوامل مختلفی می تواند بر آن مؤثر باشد.

 

فعالیت 8-9:

دانش آموزان با انجام این فعالیت با نوعی حرکت غیر فعال آشنا می شوند.

مخروط ماده کاج در حالت عادی بسته است، پس از خشک شدن مخروط به تدریج باز می شود که این حرکت به دلیل از دست دادن آب است. اگر مخروط کاملاً خشک و باز شده کاج را در آب قرار دهیم با جذب آب دوباره بسته می شود.

 

فعالیت 9-9:

با انجام این تجربه، زمین گرایی که از حرکت القایی گرایشی است، بررسی می شود.

 

 

 

 

 

اسخ فعالیت های زیست شناسی چهارم تجربی بخش اول

پاسخ به فعالیت ها و خودآزمایی زیست پیش دانشگاهی

تفکر نقادانه صفحه 18: بر اساس این فرضیه همیشه DNA، با رونویسی RNA را می سازد و RNA با ترجمه، پروتئین سازی می کند و هیچگاه پروتئین ها الگوی ساختن RNA نمی باشد و نیز RNA ها الگوی ساختن DNA نمی باشد ولی در جهان زنده- ویروس هایی به نام رنزویروس ها وجود دارند که ماده ی ژنتیک آن RNA است، این ویروس ها هنگامی که وارد سلول می شوید باید به DNA سلول میزبان متصل شوند. از این رو ویروس ها ابتدا با فرآیند رونویسی معکوس از روی RNA خود، DNA می سازند و DNA های ساخته شده به DNA میزبان متصل شده و با رونویسی از آنها، RNA ویروسی ساخته می شود.

جواب سوال 3: اگزون ها. فعالیت صفحه 18 و 19 پاسخ پیش بینی کنید: اگر یک اینترون جدا نشود چه اتفاقی در پروتئین حاصل رخ می دهد؟

1. اگر تعداد نوکلئوتیدهای اینترون عددی غیر از مضرب های 3 باشد از آن نقطه به بعد
    همة رمزهای mRNA و آمینواسیدهای پروتئین عوض خواهند شد و اگر یکی از رمزهای اسیدآمینه به رمز پایان تبدیل شود طول پروتئین کوچکتر خواهد شد ولی اگر این حالت روی ندهد به تعداد رمزهای اینترون، آمینواسید در پروتئین خواهیم داشت.
2. اگر تعداد نوکلئوتیدهای اینترون حذف شده مضربی از 3 باشد دو حالت خواهیم داشت:

الف) اگر در این توالی رمز پایان وجود داشته باشد پروتئین کوچکتری به وجود می آید.

ب) اگر در این توالی رمز پایان وجود نداشته باشد پروتئین حاصل بزرگتر از معمول خواهد بود پس پاسخ پیش بینی متنوع خواهد بود زیرا عملکرد یک پروتئین نهایتاً به ردیف آمینو اسیدهای آن بر می گردد. یک پروتئین با آمینواسید(های) اضافی معمولاً عملکردی ندارد.

3. اگزون ها

فعالیت صفحه 20:     پاسخ 1: رمزها یا کدون ها در mRNA

آمینو اسیدهای مربوط در یک زنجیره پلی پپتید:

UCU                   CGU                 GAA                 UUU                UCC     

           سرین                   فنیل آلانین           گلوتامیک اسید            آرژنین                   سرین

خطوط بین آمینو اسید ها پیوند پپتیدی است.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          پاسخ2: رمزهای mRNA یا کدون ها در mRNA و در زیر آنها ضد رمزهای tRNA یا آنتی کدون ها در tRNA

mRNA:            UCU                             CGU                             GAA                             UUU                             UCC

 

tRNA:             AGA                             GCA                             CUU                             AAA                             AGG

پاسخ 3: رمزها در mRNA و در زیر آنها رشته رونویسی شده (رشته DNA)

mRNA:                                                UCU                 CGU                 GAA                 UUU                 UCC                    

                 DNA:                                  AGA                 GCA                             CTT                 AAA                 AGG                               

    

پاسخ 4: رشته مکمل DNA:

TCT                  CGT                 GAA                             TTT                              TCC

خود آزمایی صفحه 20:

جواب سوال 1: ساخته شدن آنزیم ها توسط DNA کنترل می شود و توالی آمینو اسیدهای پروتئین به وسیله توالی نوکلئوتیدی ژن ها (DNA) تعیین می شود که از روی آن یک mRNA ساخته می شود و سپس ترجمه می گردد که توالی اسیدهای آمینه در پروتئین تعیین می شود.

جواب سوال 2: صفحه 5 و 6 کتاب زیست پیش دانشگاهی در سال 1940 دو محقق تا هرژن از طریق تولید یک آنزیم تأثیر خود را اعمال می کند خلاصه ایی از آنر ا لطفاً بلد باشید.

جواب سوال 3: الف) برخی پروتئین ها آنزیم نیستند.                 ب) برخی پروتئین ها از چند رشته ی پلی پپتیدی ساخته شده اند که هر رشته توسط یک ژن خاص به رمز درآورده است.

جواب سوال 4: صفحه 8 پاراگراف دوم و در کل اگر رمزهای وراثتی یک حرفی باشند در کل چهار رمز و اگر دو حرفی باشند در کل شانزده رمز حاصل می شود که برای رمز کردن 20 نوع آمینواسید کافی نمی باشند.

جواب سوال 5: به صفحه 12 کتاب زیست پیش دانشگاهی مراجعه شود (خلاصه ای از آن را بلد باشید)

جواب سوال 6: اطلاعات مربوط به ژن های tRNA و rRNA و برخی ژن ها و توالی های تنظیمی.

جواب سوال 7: به طور خلاصه آنزیم RNA پلی مراز مسئول

الف) تشخیص جایگاه آغاز رونویسی              ب) باز کردن دو رشته ی DNA از هم و ساختن RNA از روی DNA است.

جواب سوال 8: صفحه 9 و 10 کتاب زیست پیش دانشگاهی از مرحله یک الی مرحله 3 بالای شکل 3-1 صفحه 10.

جواب سوال 9: در تشخیص صحیح جایگاه آغاز رونویسی در فرآیند رونویسی نقش دارد و سبب می شود رونویسی از جایگاه اشتباه آغاز نشود (مثلاً از وسط ژن شروع نشود)

جواب سوال 10: یک بازوی آن حاوی آنتی کدون یا ضد رمز است و به بازوی مقابل آن (طبق شکل 5-1 صفحه 14) آمینو اسید متصل می شود و دو بازوی دیگر سبب نگهداری tRNA در روی ریبوزوم می شود. (توضیح شکل 5-1 صفحه 14 مهم است)

جواب سوال 11: در ژن های یوکاریوتی، مناطق قابل ترجمه (اگزون) توسط توالی های ترجمه ناشدنی (اینترون) قطع شده اند. RNA حاصل از رونویسی این نوع ژن ها، RNA اولیه یا نابالغ نام دارد. در RNA اولیه، برخی توالی هایی وجود دارد که رونوشت اینترون هستند که این توالی ها پس از پایان رونویسی، قطع شده و توالی های رونوشت اگزون به هم متصل می شوند تا RNA بالغ تشکیل شود (توضیح صفحه 18 کتاب مهم است.)

خود آزمایی صفحه 26:

جواب سوال 1: صفحه 23 پاراگراف سوم از چه چیزی   تا    می نامند.

جواب سوال 2: عوامل عمومی رونویسی در شناسایی راه انداز و اتصال RNA  پلی مراز به آن ها کمک می کند. افزاینده ها توالی هایی از DNA هستند که غالباً دور از راه انداز قرار دارند. اتصال عوامل فعال کننده به این توالی ها سبب خمیده شدن آن ها شده و فعال کننده ها در اثر خمیده شدن DNA در کنار راه انداز قرار رگفته و موجب فعال شدن عوامل رونویسی متصل به راه انداز می شوند و در نتیجه باعث رونویسی می گردند.

جواب سوال 3: اگزون بخشی از DNA است که رونوشت آن در RNA بالغ می ماند ولی اینترون ها بخشی از DNA هستند که رونوشت آنها از RNA اولیه حذف شده و در RNA بالغ وجود ندارد.

جواب سوال 4: جهش تغییر چهارچوب اثرات شدیدتری دارد زیرا سبب می شود که همه ی رمزهای بعد از نقطه جهش تغییر یابند و سه حرفی خواندن پیان ژنتیکی را به هم می ریزد.

فعالیت صفحه 27:

جواب سوال یک صفحه 28: پروتئین: زنجیره ای بلند از آمینواسیدها را پلی پپتید می نامند. هر گاه یک یا چند پلی پپتید پیچ و تاب بخورند یک پروتئین را می سازند.

سنتز پروتئین: ساختن پلی پپتیدها بر اساس رمزهای موجود در مولکول m RNA را پروتئین سازی می گویند و پروتئین سازی روی ریبوزوم ها انجام می گیرد.

mRNA: RNA ی که حامل پیام های DNA برای سنتز پروتئین است و یا رونوشتی است از ژن از جنس RNA که دستور العمل ساخت پروتئین را از ژن به ریبوزوم منتقل می کند.

آمینو اسید: واحدهای سازنده و یا مونومر پروتئین ها (پلی پپتیدها) را آمینو اسید می گویند.

جهش: هر گونه تغییر در ساختارمولکولDNA را جهش می نامند.

کم خونی ناشی از گلبولهای قرمز داسی شکل: نوعی بیماری کم خونی است که ناشی از جهش نقطه ای می باشد در این بیماری نوکلئوتید T جانشین نوکلئوتید A شده است. پس نوعی بیماری است که در نتیجه ی جهش در یکی از ژن های مسئول سنتز هموگلوبین ایجاد می شود و هموگلوبین های معیوب و داسی شکل به وجود می آید.

رمز آمینواسید گلوتامیک اسید به رمز آمینو اسید والین تبدیل شده است و همین امر باعث داسی شکل شدن گلبولهای قرمز شده است.

هموگلوبین: پروتئینی است در گلبولهای قرمز خون که به اکسیژن متصل می شود (ناقل اکسیژن در خون است) و از چهار رشته پلی پپتیدی تشکیل شده است.

رونویسی: ساختن RNA از روی DNA را رونویسی می گویند و یکی از مراحل بیان ژن است که طی آن اطلاعات DNA به مولکول RNA منتقل می شود.

ترجمه: ساختن پروتئین از روی رمز m RNA  در روی ریبوزوم را ترجمه می گویند یا یکی از مراحل بیان ژن است که طی آن اطلاعات m RNA برای ساختن پروتئین مورد استفاده قرار می گیرد.

t RNA: نوعی RNA که آمینواسیدها را به ریبوزوم منتقل می کند.

ریبوزوم: اندامکی است که از پروتئین و RNA ساخته شده است و دارای دو بخش کوچک و بزرگ است پروتئین سازی می کند و ریبوزوم در سیتوپلاسم قرار دارد.

کدون: سه نوکلئوتید متوالی در m RNA را به یک آمینواسید مربوط هستند را کدون می گویند. (کدون یا رمز)

آنتی کدون: سه نکلئوتید آزاد در یک انتهای tRNA را که مکمل سه نوکلئوتید کدون m RNA هستند را آنتی کدون می گویند. (آنتی کدون یا ضد رمز)

جواب سوال 2: سه تفاوت DNA و RNA؟

الف) DNA دو رشته ای ولی RNA تک رشته ای است.          ب) DNA دارای تیمین ولی RNA دارای یوراسیل است.

ج) قند موجود در DNA دئوکسی ریبوز ولی در RNA ریبوز است.        د) DNA بلندتر از RNA است.

جواب سوال 3 صفحه 28: سوالی درباره ی پروتئین سازی؟ پاسخ ها متفاوتند مثلاً چگونه DNAی سلول، نوع پروتئین های ساخته شده در سلول را تعیین می کند.

صفحه 27:

الف) نی پلاستیکی برای اسکلت قند، فسفات DNA.             ب) سنجاق یا سوزن ته گرد برای نمایش بازهای متفاوت

ج) گیره کاغذ برای نشان دادن پیوندها                              د) کاغذ یادداشت برای مدل سازی t RNA همراه با آمینواسید متصل به آن.

هـ) کاغذ بیضی شکل برای نشان دادن ریبوزوم.

صفحه 29 سوال 6:                    سومین                  دومین و کدون                            کد صحیح می باشد.

پاسخ سوال 6: رمز گلوتامیک اسید در DNA عبارتست از CTT که کدون GAA را رونویسی می کند. در کم خونی داسی شکل رمز مربوطه در DNA به CAT تبدیل شده که کدون آن GUA می باشد. از این رو در پروتئین مربوط به جای گلوتامیک اسید، آمینواسید والین قرار می گیرد. یعنی هفدهمین نوکلئوتید در زنجیره و ششمین کدون حرف دوم آن.

جواب سوال 7 صفحه 29: با افزایش یک نوکلئوتید به اولین کد یک DNA، همه کدون های
 m RNA تغییر می کند و پروتئین کاملاً متفاوت یا پروتئین طبیعی ساخته می شود (تغییر درچهارچوب خواندن) (توضیح کاملتر صفحه 25 پاراگراف آخر)

بحث و نتیجه گیری صفحه 29: مقایسه ساختار ها (جواب 1): بازهای mRNA با توجه به رابطه ی مکملی بین بازها از روی DNA ساخته می شوند از این رو ردیف بازهای mRNA مکمل ردیف بازهای آلی DNA مربوطه است.

جواب 2 (شناخت ارتباطات): ردیف بازهای یک ژن، کدون های mRNA را مشخص می کند و کدون های mRNA، ترتیب آمینواسیدهای پروتئین را مشخص می کنند. از این رو می توان گفت ردیف بازهای DNA، ردیف آمینواسیدهای پروتئین را مشخص می کنند.

جواب 3 (شناخت الگوها): هر آنتی کدون در tRNA به آمینواسیدهای خاصی مربوط است و هر آمینواسید به کمک آنزیم خاصی به tRNA مربوطه متصل می شود.

جواب 4 (نتیجه گیری): جهش در ژن سبب انواع تغییرات در ساختار پروتئین ها می شود که
مثال هایی از آن ارائه می شود. الف) جانشینی برخی نوکلئوتیدهای DNA با نوکلئوتیدهای دیگر سبب تغییر کدون mRNA و از این طریق سبب تغییر ترتیب آمینواسیدهای پروتئین می شود.

ب) جانشینی برخی نوکلئوتیدها باعث تبدیل رمز پایان به رمز یک اسید آمینه می شود که در این صورت طول پروتئین ساخته شده بلندتر است.

ج) جانشینی برخی نوکلئوتیدها سبب تبدیل رمز آمینواسید به رمز پایان شده به این ترتیب منجر به خاتمه زودرس پروتئین سازی می شود و طول پروتئین کوتاه تر از حد طبیعی است.

د( جهش افازیش یا کاهش سبب دگرگونی همه ی کدون ها و در نتیجه باعث تغییر اساسی آمینواسید در ساختار پروتئین مربوطه می شود.

جواب 5 (تحقیق بیشتر): پاسخ ها متفاوتند. مثلاً اگر جهشی باعث شود کدون یک آمینو اسید به کدون پایان تبدیل شود چه روی خواهد داد؟

خود آزمایی صفحه 38:

جواب 1: خلاصه ای از صفحه 35-33 را بلد باشید. الف) برش دادن DNA: در این مرحله ژن مورد نظر را به کمک آنزیم محدود کننده برش داده و بعد پلازمید را با همین آنزیم محدود کننده نیز برش می دهیم. (DNA نوترکیب)

ب) قطعه بدست آمده را به کمک آنزیم DNA لیگاز به حامل یا وکتور متصل می نمائیم.

ج) DNA نوترکیب را وارد باکتری کرده و کلون می کنیم (کلون کردن ژن)

د) غربال کردن: در این مرحله سلولهایی را که DNA نوترکیب را دریافت کرده اند به کمک آنتی بیوتیک  جدا می کنیم، برای این کار به محیط کشت باکتری ها، آنتی بیوتیک اضافه می کنیم. سلول هایی که DNA نوترکیب حاوی ژن مقاومت به آنتی بیوتیک را دریافت کرده اند زنده می مانند ولی سلولهای آلوده نشده به DNA نوترکیب می میرند.

خودآزمایی صفحه 38: جواب 2: دو انتهای حاصل از برش DNA با آنزیم محدود کننده مکمل هم هستند. از این رو می توانند به هم بچسبند. توالی انتهای چسبنده به نوع آنزیم محدود کننده ای بستگی دارد که به کمک آن DNA برش داده می شود. نظر به اینکه DNA مورد نظر و DNA وکتور با یک نوع آنزیم محدود کننده برش داده می شوند. دو انتهای آن ها مکمل هم بوده و قادر به اتصال به هم خواهند بود.

خود آزمایی صفحه 38 :  جواب 3: وکتور مناسب برای انتقال DNA دارای ژن مقاومت به آنتی بیوتیک خاصی است از این رو سلول هایی که DNA نوترکیب را جذب کرده اند دارای ژن مقاومت خواهند بود و سلول های آلوده نشده با DNA نوترکیب در محیط کشت حاوی آنتی بیوتیک کشته می شوند پس پلازمیدها حامل ژن مقاومت به آنتی بیوتیک (تتراسایکلین) هستند. باکتریهای دارای پلازمید نوترکیب در حصور آنتی بیوتیک نظیر تتراسایکلین رشد می کنند. فقط باکتریهایی که پلازمید نوترکیب را جذب کرده اند، زنده باقی میمانند و باکتریهای فاقد پلازمید نوترکیب با اضافه کردن آنتی بیوتیک تتراسایکلین می میرند.

جواب تفکر نقادانه صفحه 38: نظر وی اشتباه است زیرا سطح DNA بار منفی دارد (به خاطر داشتن گروه های فسفات) و به این دلیل DNA به سمت قطب مثبت حرکت می کند. مولکولهای کوچکتر به دلیل حرکت سریع تر به قطب مثبت نزدیک تر خواهند بود.

خودآزمایی صفحه 45 (جواب 1):

الف) به کمک مهندسی ژنتیک می توان ژن های مسئول بیماری ها را شناسایی کرد.

ب) می توان با مطالعه ژن ها، بروز بیماری ها را تشخیص دارد. برای درمان بیماری های هموفیلی و ژن درمانی و ...

ج) می توان با تعویض ژن های معیوب، بیماری ها را درمان کرد.

صفحه 45 (جواب 2): در تهیه واکسن به روش مهندسی ژنتیک، ابتدا ژن مربوط به آنتی ژن عامل بیماری را جدا کرده و سپس به میکروب غیر بیماریزا وارد کرده و آن ها را به واکسن مناسب تبدیل می کنند پس به جای به کار بردن میکروب ضعیف شده یا کشته شده، ژن یکی از پروتئین های سطحی عامل ایجاد کننده بیماری را به DNA یک باکتری یا ویروس غیر بیماریزا وارد می شود. و مردم از طریق این باکتری یا ویروس های تغییر یافته واکسینه می شوند مثال شکل 5-2 صفحه 40 (مطالعه کنید) کتاب زیست پیش دانشگاهی

صفحه 45 (جواب 3): ژن درمانی، توضیح بیشتر صفحه 42 کتاب زیست پیش دانشگاهی

صفحه 45 (جواب 4): به خاطر این که به راحتی می توان ژنهای مسئول بیماری های مختلف را شناخت و راههای درمان مطلوب تری ارائه داد پس با شناسایی و تهیه ی نقشه بسیاری از ژن ها، ممکن است تشخیص، درمان و بهبود ناهنجاریهای ژنتیکی صورت گیرد.

جواب تفکر نقادانه صفحه 45: با استفاده از این روش می توان سلاح های بیولوژیکی خطرناک و مرگبار تولید نمود، برای افراد سودجو که از فروش اندام های انسانی و یا برای کارهای خلاف و غیر قانونی از انسان های کپی شده استفاده می کنند، می تواند معضل اجتماعی و اخلاقی به بار آورد که از پیامدهای ناصحیح مهندسی ژنتیک می باشد به هر حال این سوال مطرح است که این اطلاعات چگونه به کار برده خواهند شد؟

فعالیت صفحه 50 (جواب سوال 1):  مهندسی ژنتیک: عبارت است از وارد کردن ژن یک جاندار به DNA جاندار دیگر.

وکتور یا حامل: یک قطعه DNA حلقوی است که در مهندسی ژنتیک، ژن مورد نظر را به آن متصل کرد و به کمک آن وارد سلول میزبان می کنند، وکتور ممکن است پلازمیدویا باکترویوفاژ باشد. به هر حال برای حمل یک قطعه ژن خارجی به یک سلول به کار می رود.

آنزیم محدود کننده: انزیم هایی هستند که از باکتریها جدا می کنند و این آنزیم ها، توالی های نوکلئوتیدی خاصی را در DNA شناسایی کرده، به آن وصل شده و سپس DNA را در آن محل می شکنند.

انتهای چسبنده: دو انتهای تک رشته ای DNA که بر اثر برش DNA به وسله آنزیم های محدود کننده تولید می شود که این دو انتها مکمل هم هستند.

پلازمید: نوعی DNA حلقوی کوچک است که به تعداد یک یا چند عدد در باکتری ها وجود دارد و می تواند مستقل از باکتری تکثیر یابد. (درون باکتری تکثیر یابد)

قوانین جفت شدن بازها: قانونی در DNA که باز آلی آدنین در یک رشته با باز آلی تیمین از رشته ی دیگر و باز آلی سیتونین در یک رشته با باز آلی گوانین در رشته ی دیگر با پیوندهای هیدروژنی در برابرب هم قرار می گیرند. (C=G , A=T)

فعالیت صفحه 50 (جواب سوال 2): پاسخ ها  متفاوت خواهند بود، به عنوان مثال: مراحل انتقال یک ژن از یک موجود زنده به موجود زنده ی دیگر چیست؟

بحث و نتیجه گیری صفحه 52 (جواب 1: مقایسه ساختارها): هردو، دو رشته ای هستند، مدل DNA انسان، خطی و بزرگ است ولی مدل DNA پلازمید، حلقوی و کوچک می باشد. مدل DNA انسان، قطعه ای از مولکول DNA است که به وسیله آنزیم محدود کننده بریده شده است و دارای دو انتهای چسبنده است.

صفحه 52 (جواب 2): ارتباط برقرار کردن بین مفاهیم): انتهای چسبنده را نشان می دهد.

صفحه 52 (جواب 3: مقایسه ساختارها): مدل DNA نوترکیب دارای یک قطعه DNA اضافی است پس مولکول DNA مدل پلازمید اولیه کوچکتر بود (و نوکلئوتیدهای کمتری داشت) و ژن کروموزم انسان را در بر نداشت.

صفحه 52 (جواب 4): نتیجه گیری از طرح ها): DNA نوترکیب

صفحه 53 (جواب5): پاسخ ها متنوع خواهند بود، به عنوان مثال: اگر پلازمید و DNA فاقد دو انتهای چسبنده مکمل هم باشند چه اتفاقی می افتد؟

فعالیت صفحه 52 (جواب سوال 1 صفحه 53): بخش A بیانگر جایگاه شناسایی آنزیم محدود کننده است و انتهای چسبنده DNA بریده شده را نشان می دهد.

جواب سوال 3و 2 صفحه 53 (فعالیت صفحه 52): DNA نوترکیب

خودآزمایی صفحه 53 (جواب سوال 1): الف) افزایش شیر دام ها به کمک هورمون های رشد تولید شده توسط باکتریها

ب) وارد کردن ژن پروتئین های مهم پزشکی به دام ها و تولید این پروتئین ها در محصولات غذایی

ج) بالا بردن میزان محصولات گیاهی و کیفیت آنها.

خودآزمایی صفحه 53 (جواب سوال 2): ابتدا ژن ایجاد کننده تومور را از این پلازمید جدا کرده و ژن مورد نظر برای انتقال را جایگزین آن کرده و پلازمید نوترکیب را وارد باکتری می کنند.

خودآزمایی صفحه 53 (جواب سوال 3): در روش کلون کردن از سلول های تمایز یا تخصصی یافته استفاده شده و در این روش برای هم زمان کردن چرخه سلولی، دو سلول را ابتدا در شرایط فقر غذایی قرار داده، فقر غذایی سبب می شود هر دو سلول در ابتدای چرخه سلولی متوقف شوند منظور از دو سلول، سلول تخمک فاقد هسته (از گوسفند A) و سلول پستان دارای هسته (از گوسفند B) است، ادامه جواب این سوال صفحه 48 و توضیحات شکل 7-2 صفحه 49 کتاب زیست پیش دانشگاهی می باشد (حفظ کنید)

جواب تفکر نقادانه صفحه 53: جواب به عهده دانش پژوه (مطرح کردن جواب در کلاس)

مثال نظر موافق: تولید شیردهی بیشتر گاوهای تغذیه شده با هورمون رشد و ...

مثال نظر مخالف: ناخالص بودن احتمالی هورمون رشد استخراج شده و ...

فعالیت صفحه 63: مدت زمان آزمایش: 20 دقیقه، مهارت ها شامل تهیه ی یک مدل پیش بینی نتایج است.

نکته: محلول ها بایستی تازه بوده و با دقت تهیه شوند،

صمغ عربی: یک نوع قند است که نقش حیاتی دارد و ژلاتین یک پپتید و گلیکان است. صمغ ها به وسیله بعضی از سلول های ترشحی گیاهان ترشح می شود و یا از تجزیه ی دیواره سلولی حاصل می آیند. صمغ ها در الکل حل نمی شوند ولی در آب به حالت ژله یا لعاب مانند در می آیند. بیشتر صمغ ها به گروه هیدرات های کربن تعلق دارند و یکی از گیاهانی که از آن ها صمغ استخراج می شود آکاسیا (درخت با صمغ عربی) است و صمغ ها در داروسازی استفاده می شود.

کواسروات: مجموعه ای از مولکلوهای لیپیدی هستند که به علت آب گریز بودن، در آب به شکل کروی در می آیند، در آب ناپایدارند و خیلی زود هم تجزیه می شوند این ریزکیسه های لیپیدی ممکن است آمینواسید نیز در خود داشته باشد، کواسروات ها زنده نیستند اما شباهت زیادی به غشای سلول ها دارند.

تجزیه و تحلیل صفحه 64 (ج سوال 1): رنگ محلول کدر می شود.

تجزیه و تحلیل صفحه 64 (جواب سوال 2): کواسروات ها کروی و محصور در غشا هستند اما فاقد هر گونه غشای داخلی هستند.

تجزیه و تخلیل صفحه 64 (جواب سوال 3): ممکن است کواسروات ها از هم بپاشند.

تجزیه و تحلیل صفحه 64 (جواب سوال 4): پاسخ ها متفاوت می توانند باشند. ممکن است ذکر کنید کواسروات ها ساختار مستقلی هستند که مشابه سلول هستند و در شرایط خاصی ایجاد شده اند.

خودآزمایی صفحه 64 (جواب سوال 1): الف) مدل سوپ بنیادین: بر اساس این مدل در اقیانوس های اولیه زمین به یک باره مقدار زیادی مواد آلی به وجود آمدند (البته مواد آلی در جو ساخته شده و به وسیله باران به اقیانوس منتقل شده) و علت به وجود آمدن آن نیز انرژی حاصل از تابش خورشید و رعد و برق و انفجارهای آتشفشانی است

ب) مدل حباب: تشکیل مواد حیاتی (آلی) در آب انجام می شود و این فرآیندها در درون حباب هایی در داخل اقیانوس ها انجام می شود در هر دو مدل، مواد آلی از موادی مانند متان و آمونیاک به وجود می آید.

(خلاصه ای از مطالب صفحات 56 و 57 و 59 را بلد باشید)

خودآزمایی صفحه 64 (جواب سوال 2): میکروسفرها کیسه ای ریز یا ریزکیسه های غشایی بودند که برای اولین بار به وجود آمدند سپس مولکول RNA در درون این ریزکیسه ها پیدا شدند، پیدایش RNA در این ریزکیسه خاصیت وراثت را در آن ها به وجود آورد. به تدریج میکروسفرها توانایی بیشتری برای کسب انرژی از مولکول های دیگر را کسب کرده و به مدت زیادی دوام داشته و فراوان تر شدند، مولکلو های RNA داخل میکروسفر علاوه بر وارثت در ایجاد آنزیم های پروتئینی نقش دارند و در نهایت با تغییرات تدریجی میکروسفرها به سلول تبدیل شدند.

خودآزمایی صفحه 64 (جواب سوال 3): وراثت ویژگی ضروری موجودات زنده است و میکروسفرهای حاوی RNA در حال همانندسازی (همتاسازی) می توانند ساختار خود و RNA را به نسل بعد انتقال دهند. ماده ژنتیک همان همان ماده وراثتی است که اطلاعات مربوط به ویژگی های مختلف یک جاندار را در بر دارد و به نسل های بعدی منتقل می کند. مولکول های RNA در زمانی که توانایی کنترل تولید پروتئین ها یا مولکول های آنزیم مانند را کسب کردند، توانستند با کنترل متابولیسم، ویژگی های جاندار را کنترل و به نسل بعدی منتقل کنند.

خوآزمایی صفحه 64 (جواب سوال 4): مولکول های DNA دو رشته ای است، دو رشته ای بودن سبب همانندسازی دقیق آن و کاهش میزان جهش ها می شود، زیرا آسیب های وارد شده به یک رشته DNA به واسطه ی رابطه مکملی رشته دیگر قابل ترمیم است.

خودآزمایی صفحه 64 (جواب سوال 5): به عهده خودتان از متن کتاب استفاده کنید.

خودآزمایی صفحه 64 (جواب سوال 6): مدل های علمی تفسیرهایی بر مبنای تمام اطلاعات موجود (در دسترس) هستند و به محض کسب اطلاعات بیشتر، مدل ها بایستی به منظور در نظر گرفتن انها تغییر کنند. هر کدام از مدل ها، مدل هایی فرضی هستند و هر کدام بر پایه یک سری شواهد، طراحی شده اند و دارای نقاط قوت و ضعف هستند در ضمن شاید هر کدام از مدل ها در ابتدای حیات تا حدی دنبال شده اند.

خودآزمایی صفحه 69 (جواب سوال 1): باکتری ها بر خلاف یوکاریوت ها فاقد اجسام درون بسته سلولی محصور در غشا هستند، DNA باکتریایی بر خلاف DNA سلولی تنها یک حلقه منفرد است. باکتری ها بر خلاف آغازیان و سلول های جانوری یوکاریوتی دارای دیواره سلولی هستند، اولین جانداران روی زمین پروکاریوت ها بودند. یوکاریوت ها از تغیر برخی پروکاریوت ها به وجود آمده اند. برای پیدایش یوکاریوتها، ابتدا در برخی پروکاریوت ها، یک غشایی اطراف ماده ی ژنتیک را احاطه کرده و پیش یوکاریوت ها به وجود آمده اند، سپس با ورود باکتریهای هوازی و فتوسنتز کننده به درون سلول های پیش یوکاریوت و تبدیل آن ها به میتوکندری و کلروپلاست، یوکاریوت های امروزی حاصل شده اند پس باکتری ها فاقد غشاء درونی و غشاء هسته می باشند. و میتوکندری و کلروپلاست ندارند و باکتری ها DNA حلقوی دارند.

خودآزمایی صفحه 69 (جواب سوال 2): باکتری ها فاقد غشای درونی و فاقد غشای هسته و فاقد میتوکندری و فاقد کلروپلاست هستند در ضمنDNA آن ها حلقوی است.

خودآزمایی صفحه 69 (جواب سوال 3): انقراض گروهی به دو دلیل سبب تکامل جانداران می شود. دلیل اول این است که با از بین رفتن گروههای سازگار و برتر قبلی زمینه برای گسترش و تکامل انواع جدیدتر فراهم می شود، دلیل دوم به عامل ایجاد انقراض گروهی مربوط است. عامل وقوع انقراض گروهی، تغییرات شدید شرایط بوم شناختی است که سبب کاهش اهمیت ویژگی های سازگار یافته ی قبلی می شود. به طور کلی اجداد بسیاری از گونه های زنده امروزی، پس ازوقوع انقراض گروهی گونه های دیگر به وجود آمدند.

فعالیت صفحه 75 برای هر یک از کلمات پررنگ دراین متن یک تعریف ارائه کنید.

سنگواره: بقایای حفظ شده یا معدنی شده جانداران یا اثرات به جای مانده از جانداران قدیمی را سنگواره می گویند.

آثار سنگواره ای: هر نوع اثری از جانداران گذشته که اطلاعاتی درباره ی تاریخ گذشته حیات ارائه می دهد. آثار سنگواره ای نامیده می شود.

جدول زمانی: جدولی است که در آن تغییرات گذشته زمین و حیات به طور پیوسته و در طول دوره های گذشته نمایش داده می شود.

خودآزمایی صفحه 77 (جواب سوال 1): اوزون برای محافظت از جانداران نخستین زمین در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید ضروری است پس پرتوهای فرابنفش آثار حیات را از بین می بردند. زیرا این پرتوها پر انرژی بوده و مولکول های زیستی را تجزیه می کنند وجود لایه های اوزون که قسمت اعظم پرتو فرابنفش خورشیدی را می گیرد و مانع گذشتن آن از جو فوقانی می شود و به ترتیب امکان پیدایش و حفظ حیات در خشکی ها را فراهم نمود.

خودآزمایی صفحه 77 (جواب سوال 2): گیاهان و قارچ ها (جلبک ها).

خودآزمایی صفحه 77 (جواب سوال 3): بندپایان مانند عقرب و حشرات (سنجاقک ها).

خودآزمایی صفحه 77 (جواب سوال 4): اولین مهره داران ساکن خشکی دوزیستان بودند که دارای کیسه هوایی مرطوب (شش) و اندام حرکتی (اسکلت داخلی) و پوست برهنه بودند و در آب تخم گذاری می کردند چون هنوز تخم پوسته حفاظتی نداشت.

خودآزمایی صفحه 77 (جواب سوال 5): زیرا قبل از آن پرتو فرابنفش سبب از بین رفتن آثار حیاتی در خشکی می شد. سیانوباکتریها با عمل فتوسنتز مقدار زیادی اکسیژن تولید کردند و به این ترتیب لایه اوزون تشکیل شد پس سیانوباکتریها باعث تشکیل و آزاد شدن گاز اکسیژن به جو شدند. قسمتی از این گاز اکسیژن باعث تشکیل لایه اوزون شد که باعث محافظت از جانداران در برابر اشعه مضر ماورابنفش شد یعنی ورود جانداران به خشکی فقط پس از تشکیل لایه اوزون ممکن شد.

خودآزمایی صفحه 90 (جواب سوال 1): الف) در آمریکای جنوبی سنگواره هایی از نوعی جانور آرمادیلو (شبیه گورکن) یافت که این جانوران سنگواره شده، بسیار شبیه دیگر بودند ولی با نمونه های زنده آرمادیلو تفاوت دارند.

ب) وی مشاهده کرد که گیاهان جزایر گالاپاگوس و سواحل نزدیک آمریکای جنوبی بسیار شبیه به هم هستند.

خودآزمایی صفحه 90 (جواب سوال 2): افرادی که ویژگی های فیزیکی ور فتاری سازگارتری با شرایط محیطی داشتند، شانس بقا و زادآوری بیشتری خواهند داشت از این رو به تدریج فراوانی این ویژگی ها بیشتر شده و در نهایت، چهره ی جمعیت تغییر می کند و یا افرادی که دارای سازش های بیشتری متناسب با محیط خود هستند نسبت به جانداران فاقد این سازش ها، احتمال بیشتری برای بقاء و تولید مثل دارند. از آن جایی که با گذشت زمان افراد بیشتری دارای صفات سازشی خواهند بود جمعیت تغییر خواهد کرد.

خودآزمایی صفحه 90 (جواب سوال 3): ژن ها مسئول بروز صفات هستند، برخی شکل های یک صفت در برخی جمعیت ها متداول تر هستند، زیرا افراد بیشتری از جمعیت، الل های آن شکل را دارا هستند، به عبارت دیگر انتخاب طبیعی سبب می شود فراوانی برخی ال ها افزایش یا کاهش پیدا کند و یا در افرادی که از نظر ژنتیکی متفاوت هستند، این گوناگونی باعث می شود که برخی افراد نسبت به افراد دیگر جمعیت فرزندان بیشتری ایجاد کنند. باگذشت زمان، به منظور انعکاس بقای افراد دارای سودمندترین صفات قابل توارث، جمعیت تکامل پیدا خواهد کرد.

خودآزمایی صفحه 90 (جواب سوال 4): نظریه، همان فرضیه ای است که از بوته ی آزمایش های متعدد، پیروز بیرون آمده است. شواهد قوی و کافی سبب شده است که حتی برخی افراد، تغییر گونه ها را به عنوان یک اصل معرفی می کنند. نظریه تغییر گونه ها توسط بسیاری از شواهد علمی حمایت می شود.

خودآزمایی صفحه 90 (جواب سوال 5): در یک محیط خاص انتخاب طبیعی منجر به بهبود بقا و تولید مثل افرادی از جمعیت می شود که سازگاری بهتری با محیط دارند. با تغییر جمعیت در پاسخ به این فشارها، ترکیب گونه ها به عنوان یک کل تغییر خواهد کرد. چنین تغییراتی در طول زمان تکامل نامیده می شود و یا به طور کلی گوناگونی ویژگی های افراد یک گونه در محیط های متفاوت نشان می دهد که محیط در ایجاد این تفاوت ها نقش دارد. در ارتباط با اثر محیط دو نظر وجود دارد:

الف) محیط سبب ایجاد صفات جدید می شود.

ب) محیط از بین صفات قبلی، سازگار را انتخاب می کند که راه ب منطقی تر است و با شواهدی تأیید می شود به طوری که جهش و نوترکیبی سبب ایجاد گوناگونی فنوتیپی می شود و محیط با فرایند انتخاب طبیعی، صفات سازگار را انتخاب می کند.

فعالیت صفحه 93: لطفاً از دبیر زمین شناسی سوال کنید و جوابتان را در کلاس زیست مطرح کنید.

خودآزمایی صفحه 100 (جواب سوال 1): پاسخ ها متفاوت خواهد بود. بقایای سنگواره شده جانداران از سنگواره جانداران زنده امروزی متفاوت است اما ثبت سنگواره ای حاکی از تغییر شکل جانداران است که قابل جستجو در طول زمان به سمت عقب و جلو می باشد. و یا به طور کلی سنگواره هایی که آثار حیات گذشته را دارند، بر اساس زمان تشکیل (از روش عمرسنجی) به دنبال هم ردیف می کنیم مشاهده می شود یک فرایند تغییر تدریجی و پیوسته در توالی سنگواره ها وجود دارد.

خودآزمایی صفحه 100 (جواب سوال 2): پروتئین ها با کنترل ژن ها، ساخته می شوند. جهش در توالی
ژن ها سبب تغییر در توالی آمینواسیدی پروتئین ها می شود. مقایسه توالی آمینواسیدی یک پروتئین در انواع جانداران، نکات زیر را در رابطه با آن ها روشن می کند.

1. زمانی که گونه ی مزبور از نیای خود مشتق شده است.
2. میزان قرابت و خویشاوندی گونه های مختلف
3. یافتن نیای مشترک جانداران مختلف.

پس جانداران همانند، دارای ژن های یکسان هستند. از آن جایی که توالی آمینواسیدی به طریق ژنتیکی تعیین می شوند. تغییر در این توالی، تفاوت دو جاندار را نشان می دهد، اما اگر جانداران در اکثر ژن ها مشترک باشند، فرض این مطلب منطقی است که آن ها دارای یک نیای مشترک هستند و از این رو تکامل به وقوع پیوسته است و یا به طور کلی پروتئین ها باکنترل ژن ها ساخته می شوند. پس جهش در توالی نوکلئوتیدی ژن ها سبب تغییر در توالی آمینواسیدی پروتئین ها می شود.

خودآزمایی صفحه 100 (جواب سوال 3): بررسی آناتومی (کالبد شناسی) انواع مهره داران نشان می دهد که طرح اساسی بسیاری از ساختارهای آنها یکسان است ولی برخی اندامها به تدریج تحلیل رفته یا کوچک شده اند، شباهت ساختارهای مزبور نشان دهنده ی خویشاوندی آن ها و تحلیل رفتن اجزاء نشان دهنده تغییر تدریجی جانداران است. پس شباهت های تشریحی گونه های زنده از قبیل استفاده از استخوان های مشابه حتی با وظایف مشابه، نشان می دهد که این گونه ها از یک نیای مشترک ایجاد شده اند.

خودآزمایی صفحه 100 (جواب سوال 4): در مدل تغییر تدریجی جمعیت ها و گونه ها دائماً در حال تغییر هستند و تغییرا پیوسته انباشته شده و سبب گونه زایی می شوند ولی در مدل تعادل نقطه ای، گونه ای به مدت طولانی با محیط خود سازگاری خوب داشته و تغییر نکرده است یعنی تغییر پیوسته نمی باشد، در ضمن تغییرات شدید محیطی سبب تغییرات ناگهانی شده است. پس بر اساس مدل تعادل نقطه ای، تکامل به صورت ناگهانی و در پاسخ به فشارهای شدید انجام می شود ولی بر طبق مدل تکامل تدریجی، گونه ها در طول مدت زمان طولانی ایجاد می شوند.

فعالیت صفحه 105: مدت آزمایش: 20 دقیقه، نمودار ارائه شده در صفحه 105، یک نمودار منتشر و پراکنده است و نقاط مربوط به اطلاعات توسط خط به یکدیگر وصل نمی شوند چنین نمودارهایی، توزیع و الگوی اطلاعات را نشان می دهد یک مارمولک اولیه بوده، به جزایر محتلف رفته جزیره شماره 1 و جزیره شماره 2 و جزیره ی شماره 3 و جزیره شماره 4 و ...

فعالیت صفحه 105 (جواب سوال 1): متوسط طول اندام عقبی هر جمعیت نسبت به جمعیت اولیه، در پاسخ به تفاوت در متوسط قطر تنه ی گیاه، در جزایر متفاوت تغیر می کند پس به دلیل متفاوت بودن شرایط محیطی مثلاً قطر ساقه های گیاهان، چونه تنه ی درختان قطرش کمتر است پس اندام عقبی پا کوتاهتر است چون جمعیت های اولیه، دست و پاهایشان بزرگ بوده است (طول اندام عقبی متناسب با قطر تنه ی درختان تغییر می کند) طبق نظریه ی لامارک، حرف نمی زنیم می گوییم به تدریج اندام عقبی (پا) متناسب با تنه درخت که قطرش کم شده، کوتاه تر شده است. (قطر کمتر                                   اندام عقبی کوتاهتر)

فعالیت صفحه 105 (جواب سوال 2): جمعیت باید برای داشتن اندام های عقبی را متوسط طول بیشتر، تکامل یابد پس طول اندام عقبی افراد جمعیت، در طول زمان بیشتر خواهد شد یعنی دست و پاها درازتر (بلندتر) می شود تا به قطر درخت برسد پس طول اندام عقبی، متناسب با قطر تنه ی درختان در آن جزیره تکامل پیدا می کند.

فعالیت صفحه 105 (جواب سوال 3): بله چون آزمایش نشان می دهد که نشان ویژگی های جمعیت می تواند در پاسخ به فشارهای محیطی در طول زمان تغییر کند و چون مشاهده می شود که در هر جزیره انواعی مارمولکهایی که دارای طول اندام حرکتی متناسب با محیط بوده، حفظ و انتخاب شده یعنی در واقع انتخاب طبیعی بر اساس شرایط محیطی، گونه ها را انتخاب می کند مثلاً هر وقت درختها قطور شدند، اندام های عقبی یا پاها بلندتر نیز شدند.

کلمات پر رنگ این فعالیت تعریف می شود:

انتخاب طبیعی: فرآیندی که توسط آن جمعیت ها در پاسخ به محیط تغییر می کند و در نتیجه افرادی که سازش بهتری با محیط داشته باشند، زاده های بیشتری تولید می کنند.

ژنوتیپ: مجموعه الل های یک ژن در هر فرد را ژنوتیپ می گویند و یا ساختار ژنتیکی یک جاندار که توسط جفت الل های آن مشخص می شود.

صفات: کل خصوصیات یک جاندار را می گویند که نشان دهنده ی ویژگی های متمایز کننده است. هدف از این مدل، مدل سازی انتخاب طبیعی است یعنی با استفاده از یک پرنده ی کاغذی، مدل انتخاب صفت مطلوب در نسل جدید را تهیه خواهید کرد.

مدت زمان آزمایش: 50 دقیقه،

نکات قابل ذکر: شما زادگیری چند نسل از پرندگان را تقلید خواهید کرد و اثر انواع فنوتیپ ها بر موفقیت تکاملی این جانوارن را مشاهده خواهید نمود. طبیعت تصادفی جهشها را می توان، با تغییر تصادفی موقعیت قدامی (جلویی) و خلفی (عقبی) و محیط بال پرنده نشان داد. هر گروه از دانش پژوهان، نیازمند یک ورقه مقوای کاغذی، یک متر نواری و یک خط کش، یک قیچی و یک نی نوشابه، و یک چسب نواری و یک عدد سکه و یک عدد تاس هستند.

جواب سوال 3 (فعالیت صفحه 107): پاسخ ها، متفاوت خواهند بود، برای مثال، آیا اثر انتخاب طبیعی تنها در چند نسل مشخص خواهد بود؟

صفحه 109 (جواب سوال 1): تفسیر نتایج: اگر پرندگانی که در پرواز بهترین هستند به عنوان تنها والدین نسل بعد انتخاب شوند، پاسخ اکثر دانش پژوهان آری خواهد بود.

صفحه 109 (جواب سوال 2): استنتاج نتایج: این آزمایش نشان می دهد که چگونه جمعیت های جدا شده در طی چند نسل می توانند تغییرات چشمگیری را متحمل شوند. بنابراین این آزمایش نشان می دهد که چگونه جمعیت های جدا شده به نقطه ای می رسند که به گونه های مختلف  تبدیل می شوند (به عنوان مثال وضعیت سهره های جزایر گالاپاگوس).

خودآزمایی صفحه 109 (جواب سوال 1): آلوده شدن هوا سبب از بین رفتن گلسنگ های روشن شده آلودگی هوا و از بین رفتن گلسنگ ها، سبب تیره شدن سطح درختان گردید. از این رو پروان های تیره که قبلاً از فراوانی اندکی برخوردار بودند، به دلیل کسب توانایی استتار از شکار شدن توسط پرندگان، مصون مانده و به تدریج فراوان شدند ولی تیره شدن محیط، توانایی استتار پروانه های روشن را از بین برد و آن ها به راحتی شکار شدند به این ترتیب فراوانی آنها کاهش یافت.

خودآزمایی صفحه 109 (جواب سوال 2): در مطالعه گرافت ها، نوع و اندازه ی دانه در انتخاب نوع منقار موثر بود. در سال های پر باران، دانه های ریز و نرم فراوان بودند و تغذیه از آنها آسانتر بود. از این رو در این سال ها، تغذیه از دانه های ریز مطلوب بوده و منقار کوچک، ویزگی مناسبی بود ولی در سالهای خشک، دانه های ریز کمترند ولی دانه های بزرگ و درشت و سفت بیشترند از این رو در این شرایط منقارهای بزرگ و حجیم مطلوب بوده و موفقیت بیشتری در تغذیه و تولید مثل داشتند پس با توجه به ویژگی های مطلوبشان در سال خشکسالی انتخاب می شدند.

خودآزمایی صفحه 109 (جواب سوال 3): اگر لاک، آزمایش خود را در زمان درازی یا طولانی مدت، انجام می داد تفاوت شرایط محیطی سبب می شد نتیجه ی آزمایش متفاوت با نتیجه ی آزمایش لاک باشد، با توجه به نتیجه گیری زود هنگام لاک، می توان گفت که رخداد تکامل به زمانی بسیار طولانی نیازمند است.

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 1): الف) خزانه ژنی: به مجموع ژن های موجود در سلول های زایشی هر جمعیت، خزانه ژنی می گویند.

ب) شایستگی تکاملی: کمیتی است که سهم نسبی هر فرد را در تشکیل خزانه ژنی نسل بعد نشان می دهد.

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 2): در جمعیت های بزرگ که در آن ها آمیزش ها به صورت تصادفی صورت گیرد الل های غالب نسبت به مغلوب و نسبت فراوانی افراد خالص به ناخالص در نسل های پی در پی ثابت است و تغییر نمی کند به این امر، اصل هاردی- واینبرگ می گویند و بین فراوانی الل ها و ژنوتیپ ها، رابطه ی زیر برقرار است:

P+q= 1                        ,                       (p+q)²= p² + 2pq + q² =1

F (A) = P                      فراوانی الل غالب         ,                F(AA) = P²

F(a) = q                                    فراوانی الل مغلوب                          ,                     F (Aa) = 2pq

                                                                                                                                                                                    F (aa)= q²                      

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 3): جواب، 5 مورد صفحه 115 را حفظ کنید.

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 4): زیرا اگر سایر نیروهای عمل کننده دخالت نداشته باشد، مدتی طولانی لازم است تا تغییر قابل توجهی در فراوانی ها رخ بدهد.

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 5): انتخاب همسر در جامعه ی انسانی وابسته به علاقه ی افراد است و دراین ایجاد علاقه تعدادی ویژگی های مطلوب وجود دارند. پس آمیزش های تصادفی وجود ندارد و این موضوع دائماً فراوانی آللی جامعه را در ارتباط با ژن های خاص تغییر می دهد.

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 6): چون جدا شدن یک تعداد اندک از یک گروه بزرگ، اثر چندانی در فراوانی اللی ندارد ولی در جمعیت های کوچک، جدا کردن یا حذف تعدادی از افراد، سبب تغییر شدید فراوانی اللی می شود.

خودآزمایی صفحه 124 (جواب سوال 7): صفحه 117 کتاب زیست شناسی از 2- شارش ژن تا صفحه بعد عمل می کند (حفظ کنید)

خودآزمایی صفحه 131 (جواب سوال 1): انسان برای رسیدن به ویژگی های مطلوب در گیاهان و جانوران در هر نسل اقدام به انتخاب زاده هایی با ویژگی مطلوب خود می کند به عنوان مثال در هر نسل، دام هایی را که شیر بیشتر تولید می کنند، انتخاب می کنند و در هر نسل به تدریج میزان شیردهی افزایش می یابد.

خودآزمایی صفحه 131 (جواب سوال 2): صفحه 127 از 2- انتخاب پایدار کننده در محیط پایدار روی می دهد تا صفحه 128 را حفظ کنید.

خودآزمایی صفحه 131 (جواب سوال 3): صفحه 129، از حلزون هایی که در علفزار زندگی می کنند تا کاهش یابد.

خودآزمایی صفحه 139 (جواب سوال 1):

1. جهش
2. تولید مثل جنسی
3. شارش ژنی
4. انتخاب گسلنده

خودآزمایی صفحه 139 (جواب سوال 2): در بیماری کم خونی داسی شکل، چنانچه افراد ناخالص و سالم Hb^A Hb^S در مناطق مالاریاخیز باشند، شایستگی تکاملی بالایی دارند و در برابر مالاریا مقاوم هستند در حالی که افراد سالم با ژنوتیپ Hb^A Hb^A (خالص) در مناطق مالاریاخیز، در اثر ابتلا به مالاریا می میرند.

خودآزمایی صفحه 139 (جواب سوال 3): اگر تعداد پروانه های مقلد بیشتر شود به تدریج احتمال اینکه
پرنده ی شکارچی در اولین برخورد، یک پروانه مقلد غیر رسمی را بخوردند، بیشتر می شود.

از این رو بیشتر تشویق می شود تا آن ها را شکار کند یعنی فراوانی زیاد سبب کاهش شایستگی می شود ولی اگر فراوانی پروانه ها، کم شود احتمال اینکه در شکار اول پروانه های سمی شکار شوند، بیشتر می شود و پرنده را به سمت شکار انواع غیر مقلد متمایل می کند.

خودآزمایی صفحه 139 (جواب سوال 4): نوعی از انتخاب طبیعی که سبب حفظ تنوع در جمعیت ها می شود.

خودآزمایی صفحه 151 (جواب سوال 1): به مجموعه جاندارانی که می توانند در طبیعت با هم آمیزش کنند و زاده های زیستا و زایا به وجود آورند ولی نمی توانند با گونه های دیگر آمیزش موفقیت آمیز داشته باشند بر اساس این تعریف در بین دو گونه مجزا، شارش ژنی پایداری وجود ندارد.

خودآزمایی صفحه 151 (جواب سوال 2):

1. جدایی بوم شناختی (زیستگاهی)
2. جدایی رفتاری
3. جدایی زمانی
4. جدایی مکانیکی
5. جدایی گامتی
6. نازایی دو رگه
7. نازیستایی دورگه
8. ناپایداری دودمان دورگه

خودآزمایی صفحه 151 (جواب سوال 3): مکانیسم های پیش زیگوتی: جدایی بوم شناختی (زیستگاهی)- جدایی رفتاری- جدایی زمانی- جدایی مکانیکی- جدایی گامتی

مکانیسم های پس زیگوتی: نازیستایی دورگه- نازایی دورگه- ناپایداری دودمان دورگه

خودآزمایی صفحه 151 (جواب سوال 4): در گونه زایی دگر میهنی، وجود مانع جغرافیایی سبب توقف شارش ژنی شده و به تدریج منجر به انباشتگی تفاوت ها و گونه زایی می شود، ولی در گونه زایی هم میهنی، عوامل دیگری سبب توقف شارش ژنی شده و دوگونه در یک محل به وجود می آیند.

تعاریف کلمات پر رنگ صفحه 151 (فعالیت صفحه 151) را حفظ کنید.

ادامه فعالیت صفحه 151 (سوال 5 صفحه 153): در جمعیتی مشابه این جمعیت که در آن انتخاب گسلنده عمل کرده است، فراوانی میانگین بسیار کم است و مدها با میانگین تفاوت زیادی دارند، از این رو میانگین به تنهایی بیانگر ویژگی های جمعیت نمی باشد.

صفحه 153 (جواب سوال 6): انتخاب جهت دار.

تحقیق بیشتر صفحه 153 (جواب سوال 1): انتخاب طبیعی سبب می شود، انواع حساس به آنتی بیوتیک از بین بروند و انواع مقاوم به آنتی بیوتیک که از قبل وجود داشتند یا در اثر جهش های ژنی حاصل شده اند، حفظ و گسترش یابند.

تحقیق بیشتر صفحه 153 (جواب سوال 2): آن ها همیشه گیاه ها و دام های دارای صفات مطلوب را انتخاب و نسل بعدی را از این انواع به وجود می آورند، به بیانی دیگر شانس تولید مثلی انواع مطلوب را افزایش می دادند.

 

 

 

 

 

 

 

 

خواص هر رنگ ميوه را بشناسيد‎

سبز: غذاهاى سبز رنگ حاوى مواد

شيميايى ضد سرطان هستند مثل انواع

ايزوتيوسيانيت ها. در عين حال آنها حاوى

لوتئين و زيزانتين هستند كه اين دو آنتى

اكسيدان خطر از بين رفتن شبكيه را كه

يكى از علل اصلى نابينايى است، كاهش

مى دهند. 

 

زرد: غذاهاى زرد مملو از ويتامين C هستند

و در عين حال برخى از صدمات ناشى از

راديكال هاى آزاد روى پوست را كاهش مى

 دهند.

نارنجى: اين ميوه ها حاوى بتاكاروتن

هستند كه باعث تقويت سيستم ايمنى

مي شوند و از آسيب هاى ناشى از راديكال

هاى آزاد كه باعث پيرى زودرس مى شوند

پيشگيرى مى كنند. مواد مغذى ميوه هاى

خانواده سيتروس (مركبات) باعث بهبود

سلامت دهان مى شوند.

قرمز: مواد غذايى قرمز رنگ ليكوپن دارند.

اين ماده يك ضد سرطان شناخته شده

است. اسيد الاجيك موجود در اين محصولات

 نيز خطر آسيب ديدن DNA را كاهش مى

دهد. فلاوينوئيدها كه عمدتا در گيلاس،

آلبالو و خانواده توت (تمشك و شاتوت و

بلوبرى) يافت مى شوند، قدرت تدافعى

آنتى اكسيدان ها را افزايش مي دهند، از

سلول ها در برابر صدمات ناشى از راديكال

هاى آزاد محافظت مى كنند. به حفظ

عملكرد قواى استدلال و منطق در مغز كمك

مي كنند و جلوى پيرى را مى گيرند.

 
 

بنفش: انگور و كلم بنفش حاوى

آنتوسيانين هستند كه از سلول ها در برابر

آسيب هاى اكسيداسيون محافظت مى

كنند و در نتيجه آن ظهور علائم پيرى به

تاخير مى افتند. اين مواد مغذى كه مسئول

رنگ تيره ميوه ها هستند به فرآيند درك و

استدلال كمك مي كنند و ساير آنتى

اكسيدان هاى موجود در آنها نيز ضد

سرطان هستند.

سفيد: پياز، سير، پيازچه و موسير حاوى

آليسين و كوئرستين هستند كه هر دو آنها

 خطر حمله قلبى را كاهش میدهند و به

 عملكرد سيستم ايمنى بهبود میبخشند.

گل كلم نيز حاوى سولفورافان است كه يك

ماده ضد سرطان به شمار میرود.

 

 


شاید ما به سرعت از بچگیمون دور شدیم

کوچیک که بودیم چه دلهای بزرگی داشتیم؛
حالا که بزرگیم با چه دلهای کوچیکی
کاش دلامون به بزرگی بچگی بود

کاش برای حرف زدن نیازی به صحبت کردن نداشتیم
کاش برای حرف زدن فقط نگاه کافی بود
کاش قلب ها در چهره بود



حالا اگر فریاد هم بزنیم کسی نمی فهمه و ما به همین سکوت دل خوش کرده ایم
اما یک سکوت پر بهتر از فریاد تو خالیست
سکوتی رو که یک نفر بفهمه بهتر از هزار فریادیست که هیچ کس نفهمه
سکوتی که سرشار از ناگفته هاست
ناگفته هایی که گفتنش یک درد و نگفتنش هزاران درد داره

دنیا رو ببین !
بچه بودیم بارون همیشه از آسمون می اومد؛
حالا بارون از چشمامون میاد!



بچه بودیم همه چشم های خیسمون رو می دیدند؛
بزرگ شدیم هیچ کس نمی بینه

بچه بودیم توی جمع گریه می کردیم؛
بزرگ شدیم توی خلوت



بچه بودیم راحت دلمون نمی شکست؛
بزرگ شدیم خیلی آسون دلمون می شکنه

بچه بودیم آرزومون بزرگ شدن بود؛
بزرگ که شدیم حسرت برگشتن به بچگی رو داریم



بچه بودیم همه رو به اندازه 10 تا دوست داشتیم؛
بزرگ که شدیم بعضی ها رو اصلا دوست نداریم، بعضی ها رو کم و بعضی ها رو بی نهایت.

بچه که بودیم قضاوت نمی کردیم، همه یکسان بودند؛
بزرگ که شدیم قضاوت های درست و غلط باعث شد که اندازه دوست داشتنمون تغییر کنه.

کاش هنوزم همه رو به اندازه همون بچگی 10 تا دوست داشتیم.
بچه که بودیم اگه با کسی دعوا می کردیم یک ساعت بعد یادمون می رفت؛
بزرگ که شدیم گاهی دعواهامون سال ها یادمون میمونه و آشتی نمی کنیم

بچه که بودیم گاهی با یه تیکه نخ سرگرم می شدیم؛
بزرگ که شدیم حتی 100 تا کلاف نخ هم سرگرممون نمی کنه



بچه که بودیم بزرگترین آرزومون داشتن یک چیز کوچیک بود؛
بزرگ که شدیم کوچکترین آرزومون داشتن بزرگترین چیزهاست

بچه بودیم درد دلها رو به ناله ای می گفتیم همه می فهمیدند؛
بزرگ شدیم درد دل رو به صد زبان می گیم... هیچ کس نمی فهمه



بچه که بودیم تو بازی هامون همه اش ادای بزرگترها رو در می آوردیم؛
بزرگ که شدیم همه اش تو خیالمون بر می گردیم به بچگی

بچه که بودیم بچه بودیم؛



بزرگ که شدیم بزرگ که نشدیم هیچ، دیگه همون بچهه هم نیستیم !
ای کاش بزرگیمون هم با همون صفت های خوب و پاک بچگی ادامه می یافت ...

برای افرادی که می‌خواهد شکمی تخت داشته باشند توصیه می‌شود که روزانه ۳ عدد سیب میل کنند. یکی از دلایل اصلی اضافه وزن، ورود مواد غذایی صنعتی به برنامه‌ غذایی مردم است. مواد غذایی‌ای که در این مقاله معرفی می‌کنیم باعث کنترل قند خون شده و به شما احساس سیری طولانی مدتی می‌دهد. برای همین جلوی اشتها را گرفته و به لاغری و زیبایی اندام شما کمک می‌کند. کلم قرمز در طول قرن‌ها مردم و به ویژه کشاورزان از کلم به عنوان یک ماده غذایی اصلی و مفید استفاده کرده‌اند. اما امروزه سبزیجات متنوع دیگر جای کلم را گرفته‌اند. باید بدانید کلم کم کالری (هر نصف فنجان حاوی ۱۶ کالری ) و سرشار از فیبر است. برای همین یک ماده غذایی لاغر کننده‌ جادویی به شمار می‌رود. کلم و به ویژه کلم قرمز سرشار از ویتامین C است و از خطر ابتلا به بیماری دیابت پیشگیری می‌کند. میزان مصرف: روزانه نصف فنجان کلم پخته یا یک فنجان کلم خام. ابتکار به خرج داده و غذا و سالادهای متنوع تهیه و میل کنید. سیب سیب سرشار از فیبرهای حلال است و می‌تواند میزان قند خونتان را ثابت نگه دارد. یک عدد سیب متوسط حاوی ۴ گرم فیبر به ویژه پکتین است که می‌تواند میزان کلسترول را کاهش دهد. برای افرادی که می‌خواهد شکمی تخت داشته باشند ت وصیه می‌شود که روزانه ۳ عدد سیب میل کنند. نتایج پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد مصرف سیب نه تنها باعث کاهش وزن در زنان می‌شود بلکه میزان گلیسمی خون آن‌ها را نیز کاهش می‌دهد. توصیه می‌کنیم سیب را پوست میل کنید. میزان مصرف: روزانه یک عدد سیب میل کنید. سیب حاوی ۸۰ کالری است و یک عصرانه‌ی ایده آل محسوب می‌شود. دارچین محققان به این نتیجه رسیده‌اند که دارچین باعث کاهش گلیسمی خون می‌شود. در واقع بعضی از ترکیبات طبیعی موجود در این ادویه‌ی معطر مانند انسولین عمل می‌کند و باعث می‌شود سلول‌ها گلوکز را جذب کرده و از آن به عنوان منبع انرژی استفاده کند و گلیسمی خون را کاهش دهد. مصرف روزانه یک چهارم یا نصف یک قاشق چای‌خوری کافی است تا میزان قند خون به میزان ۱۸ تا ۲۰ درصد کاهش یابد. میزان مصرف : روزانه نصف قاشق چای‌خوری دارچین مصرف کنید. این میزان برای بهره‌مندی از خواص آن کافی است. اما اگر شما از طرفداران این ادویه‌ی معطر هستید می‌تواند تا یک یا دو قاشق چای‌خوری در روز نیز مصرف کنید. توجه داشته باشید که در مصرف دارچین نیز دچار افراط نشوید زیرا در صورت زیاده‌روی ترکیبات موجود در آن باعث مسمومیت می‌شود. تخم‌مرغ تخم‌ مرغ یکی از منابع پروتئین است. این ماده‌ غذایی همچنین سرشار از اسیدهای آمینه است. از آن جایی که تخم‌مرغ از پروتئین و چربی تشکیل شده است کمترین تأثیر را روی گلیسمی خون می‌گذارد و برای همین بهترین گزینه برای صبحانه است. چون باعث ایجاد احساس سیری شده و اشتها را کاهش می‌دهد. محققان مشاهده کرده‌اند زنانی که برای صبحانه دو عدد تخم‌مرغ و نان کامل می‌خورند در طول روز کمتر احساس گرسنگی کرده و کالری‌های کمتری دریافت می‌کنند. میزان مصرف: یک عدد تخم‌مرغ کافی است. یک عدد تخم‌مرغ بزرگ حاوی حدوداً ۷۵ کالری و ۵ گرم چربی است که کمتر از ۲ گرم آن چربی اشباع شده است. شما می‌توانید برای صبحانه املت (تهیه شده با دو عدد تخم‌مرغ ) و یک برش نان کامل ( سبوس‌دار ) میل کنید. دانه‌های روغنی تخمه‌ کدو، تخمه‌ آفتابگردان، بادام، گردو، کنجد و غیره جزو مواد غذایی فوق‌العاده محسوب می‌شوند. این مواد غذایی سرشار از پروتئین، چربی‌های مفید و فیبر هستند که به تدریج باعث تثبیت گلیسمی و کنترل اشتها می‌شود. با وجود این که این دانه‌های روغنی سرشار از چربی‌اند (۱۲ تا ۱۴ گرم در ۳۰ گرم) باید بدانید این چربی‌ها چربی‌های اشباع نشده‌ی مونو و چربی‌های اشباع نشده ی پُلی‌اند که برای قلب مفید است. علاوه بر این در هر ۳۰ گرم از این دانه‌های روغنی ۴ تا ۹ گرم پروتئین وجود دارند. در نهایت باید بگوییم این مواد غذایی حاوی استرول است که با کلسترول بالا مقابله می‌کند. محققان با بررسی ۲۷ میوه و دانه روغنی مختلف دریافتند که دانه‌های کنجد حاوی بیشترین میزان استرول است. میزان مصرف: یک یا دو قاشق غذاخوری از این دانه‌های روغنی کافی است. توجه داشته باشید دانه‌های روغنی پرکالری است پس در مصرف آن‌ها زیاده‌روی نکنید. می‌توانید برای عصرانه یک مشت تخمه‌ی کدو یا تخمه‌ی آفتاب‌گردان میل کنید. سرکه بسیاری از فواید این چاشنی هنوز برای مردم ناشناخته است. افزودن سرکه به غذاها، ۱۹ تا ۵۵ درصد گلیسمی موجود در این غذاها را کاهش می‌دهد. اسید موجود در سرکه نمی‌گذارد گلوسیدهای غذا به قند خون تبدیل شود. نتیجه‌ پژوهش‌ها نشان داده است که سرکه می‌تواند احساس سیری را افزایش دهد و برای همین همیار لاغری بسیار خوبی محسوب می‌شود. خوش طعم بوده و عملاً کالری ندارد. در خصوص سرکه بالزمیک مراقب باشید زیرا به اکثر این محصولات صنعتی قند اضافه می‌کنند. میزان مصرف: ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری. توجه داشته باشید در مصرف سرکه نیز دچار افراط نشوید.