امروزه بیماریهای مشترک بین حیوان و انسان یکی از خطرناکترین، کشنده ترین و شایع ترین بیماریهای انسان را بخود اختصاص داده اند.

به گزارش وب دا؛ عوامل ایجادکننده می تواند ویروس یا باکتری یا انگل یا قارچ باشد. این بیماریها سه گرفتاری عمده برای بشر ایجاد می کنند.

1- مشکل بهداشتی با ایجاد بیماری و یا عارضه و معلول کردن فرد و گاهی نیز متأسفانه عامل مرگ انسان شده و گاهی نیز بصورت همه گیر ظاهر می شوند.

2- اختلال در زنجیره اقتصادی با ایجاد بیماری در حیوانات و کاهش زاد و ولد و تولیدات دامی و کاهش منابع تغذیه ای و صنعتی برای بشر و بهم خوردن زنجیره های داد و ستد بین دولتها.

3- ایجاد گرفتاری در اقتدار سیاسی و حیثیت جهانی ملت ها و کاهش مراودات بین المللی و اثر بر مبادلات و توریسم یا جهانگردی.

* در این گروه از بیماریها باید ویروسها را خطرناکترین و جدی ترین آنها به حساب آورد که در 7 گروه منتقله از بندپایان و جوندگان بشرح زیر تقسیم می شوند.

1- آرناویریده 2- بونیا ویریده 3- فیلوویریده 4- فلاوی ویریده 5- رئوویریده 6- رابدوویریده 7- توگاویریده

در بیماری تب کریمه کنگو خونریزی دهنده، 4 ویروس مهم که برای انسان بیمار زا هستند قرار می گیرد. ( بونیاویروس، فلبوویروس، نایروویروس، هانتا ویروس )

این ویروسها عمدتاً بوسیله پشه و در درجه بعد کنه که عامل نایرو ویروس که همان ایجادکننده تب کریمه کنگو است، منتقل می شوند.

تب خونریزی دهنده ویروسی کریمه کنگو

این ویروس در خانواده Buniaviridae قرار می گیرد و از جنس Nairovirus است. ویروس کریمه گنگو در بدن کنه ای بنام Hyalomma تکثیر می شود و به مهره داران منتقل می شود. در داخل بدن کنه از طریق داخلی رحمی به نسل بعدی کنه نیز منتقل می شوند. حیوانات اهلی مهره دار مانند گاو و گوسفند و بز از طریق گزش کنه آلوده می شوند که ویروس در داخل خون آنها به گردش در می آید ( ویرمی ) اما باعث بیماری و مرگ حیوان نمی شود. لذا خون این حیوانات برای انسان آلوده کننده است و از طرفی دیگر انسان می تواند در اثر گزش کنه های آلوده نیز مبتلا شود و خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می شود نیز برای افراد دیگر آلوده کننده خواهد بود بطور خلاصه انسان از 3 طریق زیر به این بیماری مبتلا می شود.

1- در حین ذبح یا قطعه قطعه کردن گوشت حیواناتی ، مانند گاو و گوسفند و بز با ورود خون حیوان از راه زخمها و خراشیدگیهای سطحی و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه این حیوانات از طریق گوارشی وارد بدن انسان شده و باعث ابتلا شود.

2- از طریق گزش کنه های جنس هیالوما این مورد در مناطق آلوده باید بطور مستمر در مراقبت جدی باشد.

3- در حین مراقبت پزشکی و پرستاری از بیماران که از خون آلوده یا ترشحات بدن آنها و یا تماس با این مواد در مراقبتهای داخل منزل بیماران و سرسوزن آلوده در خونگیران آزمایشگاهی نیز ممکن است رخ دهد بندرت از مادر به فرزند نیز مشاهده شده است.

با ورود ویروس از هریک از روشهای مذکور بداخل بدن انسان دوره کمون یا نهفتگی 3 تا 12 روز داشته و از هر 5 نفر آلوده شده ممکن است یک نفر علامت بیماری را پیدا کند ( 5/1 ) که میزان مرگ و میر در آنها 30-15 درصد است. البته دوره کمون با گزش کنه کوتاهترین و در خون و سرسوزن آلوده و تماس با نسوج بیماران طولانی ترین است.

در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغل آقایان که بیشتر با حیوانات سرو کار دارند احتمال آن بیشتر خواهد بود و امروزه با تشخیص صحیح و اقدام درمانی و مراقبتی بموقع می توان از عارضه و مرگ و میر و انتشار بیماری به جامعه جلوگیری کرد. بقیه مطالب برای تسهیل در بخاطر سپردن بصورت پرسش و پاسخ زیر مطرح می شود.

1- تب کریمه کنگو چه نوع بیماری است؟

یک بیماری ویروسی منتقله از کنه بنام نایروویروس که از خانواده بونیاویریده است، اولین بار این بیماری در سال 1944 میلادی در کریمه روسیه کشف شد، لذا به این نام نامگذاری شده است مجدداً در سال 1969 در گنگو شناسایی شد و لذا نام این دو منطقه را به خود گرفته است.( کریمه گنگو )

2- این بیماری در کجاها دیده می شود؟

در اروپای شرقی مخصوصاً در کشورهای مشترک المنافع ( کریمه، آستاراخان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان ) و در تمامی منطقه مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی در اروپای جنوبی در آفریقا و خاورمیانه و در کشور هندوستان مشاهده می شود.

3- چگونه بیماری تب کریمه کنگو منتشر می شود و انسان از چه طریقی آلوده می شود؟

کنه ایگزودید ( سخت ) مخصوصاً از جنس هیالوما که هم رزروار و همه انتقال دهنده ویروس است. تعدادی از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز و گوسفند و خرگوش صحرایی در بدن خود ویروس را نگهداری و تکثیر می کنند انتقال به انسان از طریق تماس با خون حیوان آلوده و یا کنه می باشد و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه دام.

همچنین این ویروس از افراد آلوده با خون آنها و ترشحات بدن به انسانهای دیگر سرایت می کند. انتقال بیمارستانی از طریق وسایل پزشکی استریل نشده و از سر سوزن و وسایل و لوازم طبی آلوده می باشد. به طور خلاصه انتقال به انسان عبارتست از کنه به انسان، حیوان به انسان و انسان به انسان.

4- علائم بیماری تب کریمه کنگو چیست ؟ این بیماری در دو فاز ظاهر می شود.

الف- فاز اول شروع بیماری بطور ناگهانی با علائم و نشانه های سردرد شدید، تب بالا، درد پشت، درد مفاصل، درد شکم و استفراغ و اسهال غیر خونی و چشمان ملتهب و صورت برافروخته که در معاینه حلق نیز قرمز بوده، و همراه با تغییرات خلقی مانند منگی و بیقراری و علائم قلبی عروقی شامل برادیکاردی و افت فشار خون است.

ب- فاز دوم بیماری نیز که به طور ناگهانی شروع شده و در همان 2 تا 3 روز اول بیماری است شامل راش، پتشی، اکیموز، هماچوری، اپیستاکسی، ملنا، هماتمز و خونریزیهای وسیع زیر جلدی و مخاطی است. (این خونها خیلی آلوده کننده است). در انواع شدید اختلال خلقی و حسی و در مراحل پیشرفته بیماری مناطق اکیموتیک، خون دماغ شدید و خونریزی غیرقابل کنترل در محلهای تزریقی که از روز چهارم بیماری شروع و برای دو هفته ادامه می یابد به طور بارز دیده می شود.

5- روش تشخیص این بیماری چگونه است؟ روش تشخیص ELISA و RT-PCR و یافتن ویروس و آنتی بادی در بیمار از نوع IgG و Igm با روش ELISA و یا IFA است.

6- میزان مرگ و میر بیماری چقدر است ؟ 30% - 15 و گاهی نیز تا 50 درصد گزارش شده است.

7- درمان بیماری چگونه است؟ حمایت همودینا میکی و درمان به موقع عفونت های دیگر باکتریال اضافه شده و درمان دارویی با ریباویرین که تا حدی بر این ویروس مؤثر است.

8- چه کسانی برای بیماری پرخطر هستند؟ کسانی که با دام یا حیوانات اهلی یا وحشی سروکار دارند و یاکارکنان بیمارستانی که با بیماران ارتباط دارند ( خون و ترشحات بدن بیمار ).

9- بیماری چگونه پیشگیری می شود؟ افرادی که با حیوانات سروکار دارند و کارگران دامداریها و کشاورزان باید در محل کار خود بر روی پوست خود از مواد دافع حشترات استفاده کننده و یا کاملاً خود را بپوشانند از موارد دافع دارای DEET که علیه کنه شدیدأ اثر می کند استفاده کنند. پوشیدن دستکش و وسایل محافظتی دیگر الزامی است از تماس با خون و مایعات دیگر بدن حیوانات خانگی و انسان دارای علامت باید اجتناب کرد برای کارکنان حوزه سلامت استفاده از وسایل جلوگیری از آلوده شدن الزامی است تا از طریق تماسهای شغلی آلوده نشوند و عدم استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه.

10- آیا علیه بیماری واکسنی وجود دارد؟ یک نوع واکسن بدست آمده از مغز موش علیه CCHF تهیه شده ولی هنوز در دست بررسی است و تا حال عملی نشده است.

11- چگونه می توان وسایل و محیط های آلوده را ضدعفونی کرد؟

این ویروس بوسیله هیپوکلریت 1% و گلوتارآلدهید 2% و با حرارت 56 درجه سانتیگراد از بین می رود.

آنچه مسلم است در کنترل این بیماری باید دستورالعمل های کنترل عفونت بیمارستانی را جدی بگیریم هم برای سلامت بیماران و هم خودمان

آرابیدوپسیس ، کوچک اما مهم :       

آرابیدوپسیس تالیانا امروزه یکی از ارزشمند ترین جاندارانی است که برای مطالعه ی عملکرد ژن ها در کنترل رشد و نمو استفاده می شود . ویژگی های مهم این گیاه به شرح زیر است :

1. آرابیدوپسیس کوچک است و به راحتی رشد می کند . به همین دلیل رشد هزاران گیاه آرابیدوپسیس در آزمایشگاه و با نور مصنوعی امکان پذیر است .

2. زمان زادآوری و تولید مثل آن کوتاه است . چرخه ی کامل زندگی این گیاه حدود یک ماه است و از هر گیاه هزاران دانه تولید می شود .

3. آرابیدوپسیس در بین گیاهان گلداری که می شناسیم ، کوچکترین ژنوم را دارد . به علاوه همه ی 30000 ژن این گیاه فقط روی 5 جفت کروموزوم قرار دارند .

4. آرابیدوپسیس بر خلاف بسیاری از گیاهان تقریبا ً DNA تکراری ندارد .

ژنوم نسبتا ً ساده ی آرابیدوپسیس سبب شده است که شناسایی بخش های خاص DNA مرتبط با عملکرد هایی مشخص برای گیاه شناسان آسان تر باشد . امروزه گیاه شناسان برای پاسخگویی به انواعی از پرسش ها در باره ی رشد و نمو گیاه ، تکامل و مسائل ژنتیکی ، هم چنین در انواعی از پژوهش ها مانند فتوسنتز ، مقاومت در برابر بیماری ها ، گل دهی و ...از این گیاه استفاده می کنند . حتی بسیاری از گیاه شناسان توانسته اند ژن های باکتری را درون ژنوم آرابیدوپسیس جای دهند و به این ترتیب گیاهانی را تولید کنند که نوعی پلاستیک تجزیه شدنی می سازند .

                                                   منبع : مجله ی رشد آموزش زیست شناسی ، شماره ی 57

خود درمانی در جانوران

آیا تا به حال سگ یا گربه‌ای را دیده‌اید که علف بخورد؟ سگ‌ها و گربه‌ها همانند وابستگان وحشی خود، ازجمله گرگ‌ها، ببرها و شیرها، گاهی علف می‌خورند. چرا این جانوران گوشت‌خوار گاهی به گیاه‌خواری روی می‌آورند؟ با شگفتی فراوان، هنوز پژوهشی گزارش نشده است که بتواند به این پرسش پاسخ کامل و روشنی بدهد. با وجود این، دانشمندان عقیده دارند گیاه‌خواری ممکن است نوعی روش خود درمانی در جانوران باشد.
دانشمندان رشته‌های گوناگون، در حال بررسی این احتمال هستند که گونه‌های زیادی از پرندگان، حشره‌ها و پستانداران، از گیاهان، خاک، حشره‌ها و قارچ‌ها به عنوان دارو بهره می‌گیرند و ازاین راه خود را در برابر بیماری‌های احتمالی محافظت می‌کنند (پیشگیری از بیماری) یا حالت ناخوشایندی را که دچار آن شده‌اند، آرامش می‌دهند
(درمان دارویی (اغلب دانشمندانی که در این زمینه‌ی علمی نوین پژوهش می‌کنند، باور دارند جانوران نمی‌توانند با تکیه بر نوعی خرد ذاتی دریابند، چه گیاهی برای آن‌ها سودمند است بلکه راهبردهای خوددرمانی مهارت‌های حیاتی هستند که انتخاب طبیعی آن را نیرو می‌بخشد.
در بیش‌تر موارد، میل به کاهش احساس ناخوشایند، بروز رفتارهای خوددرمانی را
 بر می‌انگیزد . بعضی گونه‌های جانوران، به ویژه میمون‌های انسان‌نما، در درمان خود اندکی هدف‌دار عمل می‌کنند. در این گونه موردها، اغلب واژه‌ی زوئوفارماکوگنوزی
(درک جانوران از داروها) به کار می‌ر ‌ود. البته، این واژه برای توصیف همه‌ی راه‌هایی که جانوران دیگر برای تعامل با داروخانه‌ی طبیعت بر می‌گزینند، مناسب نیست.

 نخستین مشاهدات
در فرهنگ عامه مردم چین این داستان مشهور است که قرن ها پیش کشاورزی کنار کلبه خویش مار ی می بیند و از ترس جان با چوب دستی مار را مجروح می کند و به خیال آن که خواهد مرد , آن را به حال خود وا می گذارد . چند روز بعد , بار دیگر همان مار را می بیند و دوباره تلاش می کند آن را از بین ببرد. چند روزی می گذرد و برای بار سوم مار دیده می شود . این بار کشاورز پس از مجروح کردن مار ،آن را دنبال می کند و مار زخمی را می بیند که در میان بوته ها مشغول خوردن علف است . کشاورز مشاهدات خود را پیگیری می کند و در می یابد که زخم های مار خیلی زودتر از آن چه که تصور می کرد ، بهبود می یابند .
در پزشکی سنتی چین از پودر سفید رنگی برای بهبودی سریع تر زخم ها ، بریدگی ها و خونریزی های سطحی استفاده می شود . این پودر را از گیاهی با نام Panex notoginseng به دست می آورند . گمان
می رود مار داستان کشاورز کنجکاو از آن
 می خورده است. شاید مشاهدات مردم عادی را آمیخته به خیال پردازی و افسانه سازی بدانیم ،اما از مشاهدات دانشمندان نمی توانیم به آسانی چشم بپوشیم . برخی از دانشمندان مشاهداتی داشته اند مبنی بر این که بعضی از جانوران می توانند ، تولید مثل خود را کنترل کنند . برای مثال ، هالی دوبلین گزارش کرده است ، برخی از فیل های آفریقایی از گونه های خاص یک درخت برای القای زایمان استفاده می کنند. او بیش از یک سال فیل حامله ای را در شرق آفریقا دنبال و مشاهده کرد که جانور تا نزدیک زمان وضع حمل ،برنامه غذایی ثابتی را پی گرفت . اما در این زمان ، شاخ و برگ گیاهی از خانواده Boraginaceae را خورد . چهار روز بعد , نوازد خود را به سلامت به دنیا آورد .
کارن استرایر مشاهدات مشابهی را در مورد میمون های موریک ( Brachyteles arachinoides ) در برزیل گزارش کرده است . او با تعقیب این میمون ها دریافت که آن ها گاهی از برگ های دو گیاه با نام های Apulia leiocarpand و Platypodium elegans و گاهی از میوه گیاهی با نام Enterlobium contortisiliquim استفاده می کنند . دو گیاه اول نوع ترکیبات
 ایز وفلا ونتوئیدی دارند که ساختمان آن ها شبیه استروژن است . به نظر می رسد میمون ها از این دو گیاه برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند ، اما خوردن میوه گیاه سوم که حاوی نوعی پیش ساز پروژسترون به نام استیگما سترول است ، به نحوی شانس بارداری را در این میمون ها افزایش می دهد .
● پیشگیری از بیماری ها
تاکنون محققان مرز مشخصی بین رفتارها ی خود درمانی از لحاظ پیشگیری یا درمان دارویی مشخص نکرده اند . از این رو ، ممکن است روزی برخی از رفتارهایی که در این جا به عنوان پیشگیری مطرح می شوند، به عنوان خود درمانی از نوع درمانی دارویی نیز معرفی شوند . منظور از آن، رفتارهایی ا ست که تنها جانوران بیمار از خود نشان می دهند .
الف ) خاک خوری : گونه های زیادی از پستانداران ، پرندگان، خزندگان و حتی حشرات،خاک می خورند . از مدت ها پیش، گمان می رفت این رفتار در واقع تلاشی برای تامین مواد معدنی ضروری است . اما بررسی های جدید نشان می دهند که خاک خوری همیشه به این منظور صورت نمی گیرد . تنظیم pH معده ، سم زدایی متابولیت های ثانویه گیاهان و مقابله با نارحتی های گوارشی، از جمله اسهال ، از دلایل جدیدی هستند که برای توجیه رفتار خاک خوری جانوران مطرح شده اند.
ب- استفاده از حشرات : بسیاری از حشرات سم هایی می سازند یا از رژیم غذایی خود به دست می آورند . آنها سم را در بخش هایی از بدن خود ذخیره می کنند و به کمک آن از شکار شدن به وسیله پرندگان محفوظ می مانند یا با انگل ها و میکروب ها مقابله می کنند . تاکنون بیش از ۲۰۰ گونه پرنده شناسایی شده اند که مورچه ها را بر پرهای بدن خود می مالند گاهی نیز روی لانه های تپه مانند
 مورچه ها می غلطند تا به این طریق مورچه ها روی پرهای آن کشیده شوند. مورچه هایی که پرندگان به پرهای خود می مالند ،اغلب از گونه هایی هستند که اسید فورمیک تولید می کنند . این اسید به راحتی شپش های لای پرها را از بین می برد. میمون های ونزوئلایی در فصل گرم و مرطوب سال که نیش زدن حشرات بسیار آزار دهنده می شود، ترشحات فوق العاده سمی نوعی هزار پا را روی کرک های بدن خویش می مالند . ترشحات هزار پا حاوی بنزوکوئینون هستند که در دفع حشرات بسیار موثر است.

ج) میوه های ضد انگل : در رودخانه آواش واقع در اتیوپی , آبشاری وجود دارد که این منطقه را به دو زیستگاه متفاوت تقسیم می کند . در بالا دست آبشار , گونه ای میمون با نام Papio anubis و در پائین آن گونه ای با نام Papio hamadryas و دورگه هایی از این دو گونه , زندگی می کنند . خطر آلودگی به انگل
شیستو زوما در این میمون ها متفاوت است , زیرا میزبان واسط این انگل , یعنی حلزون های جنس Biomphalaria , در پایین دست آبشار بسیار زیادند و در بالا دست آن , کم تر یافت می شوند.

از این رو , آلودگی به این انگل در پائین آبشار بیش تر است . هر چند درختچه ای با نام Balanites aegyptica در هر دو زیستگاه وجود دارد , اما تنها میمون های پائین آبشار از میوه های آن استفاده می کنند . این میوه ها حاوی نوعی پیش ساز هورمونی به نام دیوز جنین هستند که به نظر می رسد از رشد شیستوزوما جلوگیری می کند.

د) لانه های ضد انگل : بسیاری از پرندگان در لانه های خود از گیاهان تازه ای استفاده
می کنند که جز و ساختمان آن ها محسوب
 نمی شود . به نظر می رسد گیاهان تازه مواد فراری دارند که در دفع و کشتن انگل های پوستی موثرند. برخی سا ر ها , در لانه های خود از هویج وحشی ( Daucus Carota ) استفاده می کنند که باعث کاهش قابل ملاحظه تعداد کنه های موجود در لانه می شود . هر چند کاهش تعداد کنه ها بر میزان رشد جوجه ها تاثیری ندارد ، اما جوجه هایی که در لانه های حاوی هویج وحشی رشد و نمو می کنند ، مقدار هموگلوبین بیش تری دارند.

● درمان دارویی در شامپانزه ها
درمان دارویی جانوران در مقایسه با خود درمانی به منظور پیشگیری , مورد توجه بیش تری قرار گرفته و مطالعات دقیق تری روی آن انجام شده ا ست . این مطالعات بیش تر روی شامپانزه ها و از طریق بررسی رفتار آن ها در محیط وحشی ، تجزیه و تحلیل مدفوع آن ها و مقایسه داروهای سنتی با گیاهانی که آن ها مصرف می کنند ، صورت گرفته است .
سال ۱۹۸۷ میلادی ، میشل هافمن در تانزانیا در حال مشاهده گروهی از شامپانزه ها بود که غذا می خوردند . در میان آن ها شامپانزه
ماده ای، حال خوشی نداشت و در کناری آرمیده بود . وقتی بیدار شد، به سوی درختچه ای به نام Vernonia amygdalina راه افتاد . مردم محلی این گیاه سمی را " قاتل بز "
می نامند .

تلخی بسیار زیاد برگ های این گیاه هشداری جدی به جانورانی است که قصد دارند شاخ و برگ های آن را مصرف کنند. اما شامپانزه بیمار بدون توجه به این هشدار , شاخه ای از این گیاه را چید و با دقت پوست آن را جدا کرد تا به مغز داخلی ساقه رسید . سپس طی ۲۰ دقیقه مغز آن را کاملا جوید و شیره آن را مکید . هافمن رفتار دیگری را نیز بین شامپانزه ها مشاهده کرد . برخی از آن ها هنگام بیماری ، برگ های گیاهان خاصی را بدون آن که بجوند ، می بلعیدند .این برگ ها تقریبا دست نخورده دفع می شدند .

هافمن در مطالعات وسیعی که در جنگل های تانزانیا انجام داد ، به این نتیجه رسید که رفتار خود درمانی در شامپانزه ها اغلب با آلودگی آن ها به انگلی با نام Oesophagotomum stephanostomum ارتباط دارد .
بررسی های او نشان دادند ، ساقه یا برگ گیاهانی که شامپانزه ها هنگام بیماری مصرف می کنند، به دفع این انگل از بدن آن ها کمک می کند. شامپانزه ای که مغز تلخ ساقه V. amygdalina را بجود ، بدون شک بیمار است . جویدن مغز ساقه این گیاه پس از ۲۰ الی ۲۴ ساعت باعث از بین رفتن احساس ناخوشی در شامپانزه می شود.

اما چرا شامپانزه با دقت پوست گیاه را جدا
می کند و تنها مغز ساقه را مصرف می کند ؟ در پیکره این گیاه دو دسته ترکیب کشنده به نام سسکیوترپن لاکتون و گلیکوزیدهای استروئیدی یافت می شوند . غلظت این مواد سمی در پوست ساقه و برگ های گیاه از مغز آن بیش تر است . از این رو , شامپانزه این بخش های گیاه را برای جلوگیری از مسمویت شدید مصرف نمی کند . ترکیبات دسته نخست ، اثرات ضد انگی شدیدی دارند اما ترکیبات دسته دوم خواص کشندگی کم تری دارند و باعث مهار تحرک و تخم گذاری در انگل ها می شوند.

شامپانزه ها برای دفع انگل های خود از گیاهان دیگری نیز استفاده می کنند . هافمن ۳۴ گونه گیاه را گزارش کرده است که شامپانزه ها برگ آن ها را درسته می بلعند . هر چند این گیاهان به شکل های گوناگون ( بوته, درختچه , درخت و پیچک ) می رویند ، اما همه آن ها خصوصیت مشترکی دارند : سطح برگ هایشان بسیار زیر و پوشیده از کرک است .هافمن درمطالعات خود دریافت ، در مدفوع شامپانزه به ازای هر ۲۰ برگ بلعیده شده حدود ۱۰ کرم زنده یافت می شود . بنابراین با وجودی که برگ های بلعیده شده کرم ها را دفع کرده بودند ، آن ها را از بین نبرده بودند . در واقع سطح ریز و کرکدار برگ ها اتصال کرم های بالغ به جدار روده را سست می کند. به علاوه بسیاری از کرم های نابالغ لابه لای کرک ها به دام می افتند و به این ترتیب از بدن جانور دفع می شوند.
منبع:

www.aftab.ir

 

اعلام نتایج مسابقات گروه زیست شناسی

        با سلام و احترام پیرو  بخشنامه های 183875/330- 16/10/88 و 173975/330-17/10/88  و 184260/330- 19/10/88، اسامی همکاران برگزیده این مسابقات ، به شرح زیر اعلام می گردد.ضمنا لوح تقدیر این افراد متعاقبا ارسال خواهد شد.(از طریق گروه تکنولوژی پیگیری بفرمایید)

-     مسابقه ی  گونه های در حال انقراض گیاهی و جانوری ایران

       -  مسابقه ی تکالیف مکمل درسی

         - مسابقه ی ارزشیابی مبتنی بر IT

 

 

.سازمان آموزش و پرورش خراسان رضوي

کارشناسي تكنولوژي و گرو ههاي آموزشي متوسطه

گروه آموزشي زيست شناسي  خراسان رضوي

و

گروه آموزشی ناحیه 3 مشهد

Email:khorasan_biology@yahoo.com

http://khorasanbiology.blogfa.com

آیا آدمی می پندارد ما استخوانهای اورا جمع نمیکنیم، بلکه ما قادریم خطوط سر انگشت را جمع کنیم. (سوره قیامت)

مقدمه:

تا اواخر قرن نوزدهم افراد پلیس بعداز تهیه صورت جلسه از محل وقوع جرم ، در صورت امکان به دستگیری مجرمین اکتفا می کردند ، اما بتدریج به روشهای خاص علمی متوسل شدند . بنابراین پلیس علمی یا پلیس تکنیک ایجاد شد . بررسی پیرامون شیوه های ارتکاب جرم و وسایل بکار رفته برای انجام آن و آثار و نشانه هایی که از مجرم باقی می ماند ، موضوع مطالعات پلیس علمی است . تشخیص جعل اسناد،تعیین نوع اسلحه در ارتکاب جرم،تهیه تصویر مجرم بر اساس اظهارات گواهان و انگشت نگاری از جمله زمینه های اصلی تحقیقات پلیس علمی است.

انگشت نگاری علمی: 

سابقه تاریخی آن به نیمه قرن هفدهم بر می گردد . در سال 1788 مایر عقیده داشت که هرگز خطوط در دونفر مانند هم نیست . اما اساسی ترین تحقیقات از نیمه قرن نوزدهم آغاز شد . ویلیام هرشل افسر ارتش انگلیس جهت موظف کردن کارگران ،در تنظیم اسناد خود از آنها اثر انگشت میگرفت . وی به مدت 20 سال بر روی این آثار کار کردونتیجه گرفت آثار منحصر به فرد و بمرور زمان تغییر نمی کند . بنابراین اولین استفاده او از اثر انگشت این بود که از پرداخت حقوق شیادان جلوگیری کند . در سال 1880 دکتر هنری فالدز توانست ثابت کند که اثر انگشت ناشی ازتماس دست آلوده به دود با دیوار در محل جرم ، متعلق به فرد متهم دستگیر شده نیست و او بیگناه است . بنابراین تحقیقات هرشل بیشتر در تشخیص هویت و هنری فالدز در کشف جرم از روی اثر انگشت  متمرکز بود . گالتون به کمک علم ریاضی آثار هرشل را تجزیه و تحلیل کرد و نقوش نوک انگشتان را به سه دسته کمانی (آرچ) ،کیسه ای(لوپ) و پیچی
(ورل )تقسیم بندی کرد . بنابراین هرشل پدر علم انگشت نگاری است . گالتون سیستم طبقه بندی خود را از چینی ها اقتباس نموده است و این سیستم در تمام دنیا استعمال میشود . در انگشت نگاری چهار انگشت کنار هم جفت می شوند و بعد انگشت شصت گرفته می شود و برروی جوهر غلتانده می شود . بقیه انگشتان نیز به همین ترتیب اثر آنهاثبت می شود.

انگشت نگاری :

علم استفاده از آثار انگشت در تشخیص هویت اشخاص و کشف جرایم می باشد . انگشت نگاری محدود به مقایسه خطوط برجسته نوک انگشت نمی شود و مقایسه خطوط بر جسته اصطکاکی روی پنجه های دست و پا را نیز در بر می گیرد.

خطوط پوستی دستها:

قسمت اعظم بدن انسان از مو پوشیده شده است . در اغلب نقاط این موها رشد نکرده و به چشم دیده نمی شود. چند نقطه از بدن به کلی فاقد مو است مانند کف دست و انگشتان وکف پا.در نقاط فاقد مو در اغلب پستانداران خطوط برجسته ای وجود دارد که ریج یا خطوط نامیده می شوند . این خطوط  به ارتفاع 1/0 تا4/0میلیمتر می‌باشند این خطوط طرحها واشکال مختلف دارند که در محلهای مختلف و در حیوانات متفاوت ،فرق میکنند. بنابراین خطوط برجسته مختص به انسان نیست و در دست و پا یا زیر دم برخی پستانداران نیز مشاهده می گردد . در جانورانی نظیر پیش میمونها خطوط به شکل ناقص وبه نام زگیل پوستی مشاهده می شود . درجانوران چهار پا خطوط پوستی وجود ندارد . در بعضی از جانوران مانند میمون عنکبوتی که از دم خود بعنوان دست استفاده می کند خطوط در زیر دم قرار دارد .به طور کلی چه در انسان و چه در سایر پستانداران ، در نقاطی که خطوط پوستی وجود دارد ، مو وجود ندارد . در نقاطی که مو وجود دارد ، اثری از خطوط برجسته پوستی مشاهده نمی شود . پوست از دو ورقه تشکیل شده است که قشر داخلی آن دارای برآمدگیهای به نام بن میباشد که نقشه خطوط را تشکیل می دهند . روی هر برجستگی یک ردیف سوراخ مربوط به دهانه غدد عرق وجود دارد . هر کدام از این سوراخها را با خطی که آن را احاطه کرده "جزیره "میگویند . خطوط از بهم پیوستن این جزیره ها بوجود میآیند . تعداد سوراخهای عرق معرف تعدادجزیره های آن است . از نظر تشخیص هویت خطوط به سه قسمت تقسیم می گردند : آثار انگشتان دست،آثار انگشتان کف دست ، آثار کف پا .در این میان ،آثارانگشتان اهمیت بیشتری دارند زیرا در هیچ کدام از دو قسم دیگر ، طرح و نقشه خطوط مثل نوک انگشتان پیچیده نیستند . خطوط بند پایینی انگشتان و هم چنین کف دست یکنواخت و ساده می باشند . دلیل دیگر در اهمیت آثار انگشتان وجود دارد وآن هم این است که آثاری که در صحنه های جرم بدست می آیند اغلب متعلق به انگشتان میباشند .

علل به وجود آمدن خطوط برجسته سر انگشتان:

برخی عقیده دارند این خطوط جهت ایجاد اصطکاک و جلوگیری از لغزیدن دست و پا بر روی سطوح ایجاد شده اند.برخی عقیده دارند این خطوط برای حس لامسه ایجاد شده اند . بهر حال این خطوط پاپی های درم می باشند و بعلت وجود غدد عرق همیشه مرطوب می باشند و در تماس با اشیاء تصویر خطوط برجسته پوستر را به صورت نامرئی روی سطح تماس بر جای میگذارداین خطوط پوستی یک ویژگی ارثی تحت تاثیر وقایع جنینی است . بنابراین یک ویژگی منحصر به فرد میباشد و حتی در دو قلوهای همسان  یک تخمکی نیز یکسان نیست . این خطو ط در ماه چهارم در دوران جنینی جانشین بالشتکهای کفی”
 می شوند و اشکال خطوط به طور کامل بوجود میآیند . بنابراین عواملی نظیر وراثت ،فشارهای محیطی دوره جنینی بر طرز تشکیل خطوط پوستی تاثیر می گذارد . تنها فرق آثار انگشت یک نوزاد با آثار همان فرد در سنین کهولت،کوچکی وبزرگی آنها است . این خطوط تحت تاثیر بعضی از بیماریهای وراثتی تغییر می کنند. تحقیقات نشان
 می دهد که نقوش نوک انگشتنان ارثی نیستند.آنچه مسلم است این است که خطوط برجسته انگشتان تحت تاثیر عوامل وراثتی قرار می گیرند، ولی هنوز ژنهای موثر در این زمینه شناخته نشده اند . قطعا هر چقدر قرابت اشخاص بیشتر باشد ، میزان شباهت ظاهری شکل نقوش بیشتر است . اما برابری و یکسانی بین خویشاوندان به هیچ وجه دیده نمی شود،و هویت پدر را نمی توان از روی آثار انگشت پسر او تشخیص داد . اما به عنوان یک علامت بالینی به همراه سایر علائم تشخیصی برای هرگونه بیماریهای وراثتی استفاده می شود . ناهنجاریهای خطوط پوستی در عوارضی مانند نقصهای مادزادی مانند فقدان ناخن،کوتاه انگشتی،کوتاهی شصت یا فقدان آن،سه تایی بودن کروموزومها ،کم یا زیادی کروموزومهای جنسی،ناهنجاریهای کروموزومی از قبیل حذف بازوی کوتاه کروموزوم و یا دربیماریهای شکاف لب ،سرخجه سرطان خون قابل مشاهده است . در بعضی بیماریها مانند سفلیس عصبی خطوط کاملا و بطور دائم صاف می شوند.

انواع خطوط:

خطوط پوستی کامل موازی نیستند و نوع وشکل آنها و طرز قرار گرفتن آنها متنوع می باشد . برای طبقه بندی در اینجا شیوه پن رز بکار می رود . مجموعه این خطوط اشکال متنوعی می سازند که گالتون آنها را به سه دسته کمانی ،کیسه ای وپیچی تقسیم بندی کرد.

1-شکل کمانی :خطوط کمانی شکل وتقریبا موازی و به طور افقی از یک سمت انگشت به سمت دیگر کشیده شده است.

2-شکل کیسه ای:خطوط ی که موازی هستند به سوی یک سمت باز می شوند . وحالت یک موجی از خطوط را ایجاد می کنند.

3-شکل پیچی:خطوط موازی ،اما به حالت دایره به دور هم می پیچند و دوایره متحدالمرکز را بوجود می آورند .در اشکال کیسه ای وپیچی نقاط دلتا به چشم می خورد.(دلتا جایی است که دو خط موازی از هم دور می شوند).

ناپایداری دو رگه

    لیگرها یا شیببر Liger) )  و تیگون ها یا ببشیر Tigon)) دورگه های حاصل از شیر Lion)  )  و ببر  Tiger)) هستند.والدین
 لیگر ها شیر نر و ببر ماده و والدین تیگون ها شیر ماده و ببر نر هستند.لیگر ها از نظر جثه بسیار بزرگ بوده و تا وزن 500 کیلو گرم
 (تقریبا برابر مجموع وزن والدین خود ) گزارش شده اند ^. یال لیگر های نر به شیر شباهت داشته ولی یال آنها دیرتر مومی یابد و از نظر اندازه کوتاهتر است( به علت ترشح تستوسترون کمتر) و اغلب
 نر ها نازا هستند.لیگرهای نر و ماده دارای شکم نقطه نقطه و پشت راه راه هستند.

تیگون ها یا  Tion – Tigron – Tiglon ) (  نسبت به لیگر ها نادرند زیرا پیشنهاد شده رفتار های تولید مثلی شیر های ماده برای ببر های نر مرموز یا پنهان بوده لذا احتمالا علائم رفتاری که شیر های ماده برای تولید مثل به آنها نیاز دارند را تامین نمی کنند بنابر این در آمیزش با آنها مشکل دارند.
تیگون ها اغلب کوچکتر از والدین خود هستند.

   تیگون ها و لیگرهای ماده اغلب زایا بوده و قادرند با شیر یا ببر یا گونه های دیگر مانند پلنگ های Leopard     و Jaguar   آمیزش کنند. اولین گزارش از تولد Liger  ها در سال 1929 توسط     L Reisinger  آمده است. در 24 آوریل 1984 روزنامه TIMES از تولد تیگرون ( Ti-Liger  یا Li-Liger )  در پارک Thoiry  نزدیک پاریس خبر داد.در همان سال دو لیگر با یکدیگر آمیزش داده شدند و توله ای از آنها ایجاد شد.تولد این توله برخلاف تصور  نازایی دورگه بوده مشخص شده توله های نر در این مورد نادرند.

این دورگه ها همگی نازا بوده و قادر به انتقال ژن های خود به نسل بعد نیستند.

 

  لازم به ذکر است در برخی گونه های حشرات دو رگه ها تا چند نسل زایا هستند .بعنوان مثال دورگه های حشرات گونه ی  Bombyx Cynthia  و Bombyx arrindia برای 8 نسل زایا هستند همچنین دورگه های سگ گرگ و شغال برای 3 تا 4 نسل زایا هستند. beefalo ها که حاصل آمیزش بوفالو و گاو های اهلی بوده و   Wolphin که حاصل برخی وال ها و دولفین ها هستند نیز زایا
می باشند .

چرا لیگرها بزرگتر از تیگون ها هستند:

        اندازه بزرگ تیگون ها بعلت بیان نامساوی ژنها در والدین است.این امر در ارتباط  با این موضوع است که آیا ماده با یک نر ( غیر رقابتی  ) یا چند نر ( رقابتی ) آمیزش کند.در مورد شیرها هر شیر که با شیر ماده آمیزش می کند، می خواهد فرزندش بزرگتر باشد تا شانس بقای بیشتر داشته باشد ولی ژنهای شیر ماده
می خواهند همه ی فرزندانش زنده بمانند . ژنهای پدر تمایل دارند با افزودن اندازه فرزند از بقای آنها اطمینان حاصل کنند و بتوانند درون رحم بطور همزمان با دیگر فرزندان رقابت کنند.ژنهای شیر ماده با مهار رشد فرزندان از بقای همه ی آنها درون رحم  اطمینان حاصل می کنند .برعکس ببر ماده فقط با یک ببر نر آمیزش می کند لذا هیچ رقابتی برای فضای درون رحم ایجاد نمی شودو ژنهای ببر نر نیازی به تشدید اندازه فرزندان ندارند بنایر این هیچ نیازی برای رقابت در ماده ها نیست و رشد فرزندان از سوی ماده ها مهار نمی شود.

      هنگامی که شیر نر با یک ببر ماده آمیزش
 می کند، ژنهایش تمایل دارند فرزندان بزرگتری داشته باشند زیرا شیرها با استراتژی رقابتی سازگار شده اند.ببر ماده رشد فرزندان را مهار نمی کند زیرا با استراتژی غیر رقابتی سازگار شده است .نتیجه این خواهد بود که فرزندان یعنی لیگر ها رشد کرده جثه بزرگی خواهند داشت.

       هنگامی که یک ببر نر با یک شیر ماده آمیزش می کند ژنهایش تمایلی برای افزایش جثه ی فرزندان ندارند چون آنها با استراتژی غیر رقابتی سازگارند اما شیر ماده با استراتژی رقابتی سازگار بوده و ژنهایش رشد فرزندان را مهار می کنند و نتیجه اینکه فرزندان آنها یعنی تیگون ها اغلب کوچکتر و ضعیف تر از هر یک از والدین خواهند شد.